Για τη Χρυσούλα Τζωρτζάκη, δημιουργό του βραβευμένου ντοκιμαντέρ «In the Wine Dark Sea», το κρασί είναι ο τρόπος να γνωρίσουμε αλλά και να κατανοήσουμε έναν τόπο.
Πώς προέκυψε η ιδέα για ένα ντοκιμαντέρ με θέμα τις έντεκα τοπικές ποικιλίες κρασιού της Κρήτης;
Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στον διεθνή οργανισμό WSET (Wine & Spirits Educational Trust) με αντικείμενο το κρασί, συνειδητοποίησα ότι η Κρήτη απουσιάζει παντελώς από τα εκπαιδευτικά εγχειρίδια. Γνωρίζοντας όμως ότι αποτελεί τη δεύτερη οινοπαραγωγό περιοχή στην Ελλάδα, θεώρησα ότι πρόκειται για μια σημαντική παράλειψη και αποφάσισα να κάνω ένα ντοκιμαντέρ για να τη συστήσω στο αμερικανικό κοινό. Παρακολούθησα ένα ταχύρρυθμο σεμινάριο σκηνοθεσίας ντοκιμαντέρ, προσέλαβα προσωπικό και έφυγα από τη Βαλτιμόρη όπου ζω για την Κρήτη.
Όλο αυτό, τον Αύγουστο του 2020, εν μέσω τρύγου και πανδημίας. Σήμερα, έναν χρόνο μετά, το ντοκιμαντέρ προβάλλεται σε μια σειρά από φεστιβάλ παγκοσμίως. Στο πρώτο του μέρος, o Κωνσταντίνος Λαζαράκης Master of Wine μαζί με τους καθηγητές του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Μαριτίνα και Μανόλη Σταυρακάκη μάς συστήνουν τις έντεκα κρητικές ποικιλίες κρασοστάφυλων και συναντάμε αντίστοιχα έντεκα οινοπαραγωγούς που μιλούν για τις ποικιλίες αλλά και τις δυσκολίες που χρειάστηκε να ξεπεράσει ο καθένας. Είναι ένα ιδιαίτερα συγκινητικό κομμάτι.
Μετά, επισκέφτηκα Αμερικανούς και Ασιάτες ειδήμονες του κρασιού και τους ρώτησα αν είχαν δοκιμάσει κρασί από την Κρήτη. Η απάντηση ήταν η ίδια σε Νέα Υόρκη, Βοστώνη, Τέξας και Καλιφόρνια: κανείς τους δεν είχε δοκιμάσει τίποτα! Οι περισσότεροι Αμερικανοί σκέφτονται την Κρήτη σαν τουριστικό προορισμό για ήλιο και θάλασσα και θεωρούν το κλίμα της πολύ θερμό για να δώσει καλό κρασί. Αφού όμως δοκίμασαν, όλοι ανεξαιρέτως εντυπωσιάστηκαν από την ποιότητα και τη φρεσκάδα του κρητικού κρασιού. Βρήκα επίσης σεφ για να ταιριάξουν τα κρασιά με γεύσεις που μπορούμε να βρούμε εδώ στην Αμερική: από μπέργκερ μέχρι πιάτα ασιατικής κουζίνας.
Ανακάλυψες και η ίδια νέα πράγματα για την Κρήτη μέσα από το κρασί της;
Ανακάλυψα οπωσδήποτε τη φοβερή ποικιλία που έχει η Κρήτη σε μικροκλίματα. Είναι μαγεία να πίνεις ένα Βιδιανό και να σκέφτεσαι ότι αυτό το σταφύλι το έχει αγγίξει το θαλασσινό αγέρι και γι’ αυτό είναι τόσο φρουτώδες και έχει αυτή τη μεταλλικότητα. Είναι σαν να πίνεις δίπλα στη θάλασσα! Ή να δοκιμάζεις ένα κρασί από αμπέλι που βρίσκεται στους πρόποδες του Ψηλορείτη και να «νιώθεις» το χιόνι του βουνού. Ίσως και να αυθυποβάλλομαι, επειδή γοητεύτηκα από τα τοπία.
Συμφώνησαν όμως και οι ειδήμονες του κρασιού στην Αμερική. Ξανανακάλυψα επίσης τη διάθεση φιλοξενίας και τη γενναιοδωρία των Κρητικών. Στα έντεκα οινοποιεία που επισκέφτηκα, με συγκίνησε το ότι όλοι ήθελαν να προβάλουν το νησί τους και όχι να αναδειχθούν οι ίδιοι. Κι αυτό θα βοηθήσει στην εξωστρέφεια που έχουν ανάγκη τα κρητικά κρασιά. Ξεκινάμε ήδη ιδιωτικές προβολές του ντοκιμαντέρ σε εστιατόρια, με μικρές ομάδες οινόφιλων, και πολλοί ρωτάνε πού μπορούν να αγοράσουν τα κρητικά κρασιά που δοκιμάζουν.
Ποιες ήταν κάποιες από τις πιο ιδιαίτερες στιγμές στο οινικό σου ταξίδι;
Συγκινήθηκα πολύ όταν είδα πόσο δυναμικές είναι οι γυναίκες οινολόγοι και πόσο επηρεάζουν το κρασί που παράγουν. Πιστεύω ότι δίνουν μια ξεχωριστή κομψότητα στο κρασί. Μοναδική εμπειρία ήταν και η επίσκεψη ιστορικών μνημείων που συσχετίζονται με το κρασί. Ο ηγούμενος της Μονής Τοπλού στη Σητεία, αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος Σκαρβέλης, με ξενάγησε σε ένα πατητήρι του 1700. Είναι συγκλονιστικό να αγγίζεις την πέτρα και να βλέπεις από πού έβγαινε το κρασί.
Το ίδιο ισχύει για το πανάρχαιο πατητήρι στο Βαθύπετρο στις Αρχάνες και για τα λαξευτά πατητήρια του Αγίου Θωμά στο Ηράκλειο. Βιώνοντας με τα χέρια και με τα μάτια μου τη μακρά ιστορία που έχει η Κρήτη στο κρασί, μεγάλωσε το πάθος μου να επικοινωνήσω την ιστορία αυτή στον υπόλοιπο κόσμο. Το βρίσκω συγκλονιστικό ότι ο τρόπος με τον οποίο φυτεύεται το αμπέλι είναι ο ίδιος από την εποχή των Μινωιτών και ότι ποικιλίες όπως το Βιδιανό και το Λιάτικο μετράνε χιλιετίες ζωής.
Κάποιες από τις ποικιλίες αυτές ενδέχεται μάλιστα να αποκτήσουν μεγαλύτερο ρόλο λόγω της κλιματικής αλλαγής. Επιστήμονες από τη Γαλλία και την Αυστραλία μελετούν το Βιδιανό, ποικιλία με μεγάλη αντοχή σε ξηροθερμικές συνθήκες, για να δουν αν μπορούν να το φυτέψουν εκτός Ελλάδας. Πρόσφατα, με προσκάλεσαν στην Ιταλία για να κάνω ένα ανάλογο ντοκιμαντέρ για το ιταλικό κρασί. Εντυπωσιάστηκα όταν είδα με πόσο ζήλο προωθούν το κρασί τους στην Αμερική. Θα πρέπει και στην Ελλάδα να ενωθούμε και να δείξουμε τι είναι το ελληνικό κρασί!
