Μπροστά στο φάσμα επώδυνων μέτρων στη χρήση του νερού κινδυνεύουν να βρεθούν οι Κρητικοί αν δεν έρθουν ούτε αυτόν τον χειμώνα οι πολυπόθητες βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις.
Οι σημαντικά μειωμένες περυσινές βροχοπτώσεις, συνδυαστικά με τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες σε νερό και την φετινή ανομβρία έχουν μειώσει δραματικά τα αποθέματα νερού στα φράγματα και φέρνουν προ των πυλών αναγκαστικούς περιορισμούς.
Ήδη, όπως είπε στην ΕΡΤ ο διευθυντής Διαχείρισης Υδραυλικών Έργων του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης, Βαγγέλης Μαμαγκάκης, η κατάσταση όπως διαμορφώνεται μέχρι τώρα είναι πολύ δύσκολη. Όπως εξήγησε, από το φράγμα Αποσελέμη μπορούν να διατεθούν ακόμη 1,2 εκατομμύρια κυβικά για την υδροδότηση του Ηρακλείου, της Χερσονήσου και του Αγίου Νικολάου, δηλαδή 400.000 κατοίκων. Αυτό σημαίνει ότι, αν δεν έχουμε καλές βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις στο μεταξύ, στις 10 Μαρτίου θα διακοπεί η υδροδότηση των περιοχών αυτών από τον Αποσελέμη και το φράγμα θα μπει σε συντηρητική λειτουργία (μία φορά την εβδομάδα).
Και αυτό το σενάριο θα δημιουργήσει πιέσεις στις τρεις ΔΕΥΑ δεδομένου ότι από το φράγμα Αποσελέμη λάμβαναν τα προηγούμενα χρόνια πολύ μεγάλες ποσότητες νερού για να καλύψουν τις υδρευτικές ανάγκες. Το 1919, οπότε τέθηκε σε πλήρη λειτουργία το φράγμα, δόθηκαν 10 εκατομμύρια κυβικά για την άρδευση των περιοχών αυτών, το 2020 13,1 εκατ. κυβικά, το 2021 14,7, το 2022 15,5 και πέρυσι, δεδομένης της κακής υδρολογικής χρονιάς και του «ψαλιδιού» στις εκροές νερού από τον ταμιευτήρα, 9,8 εκατ. κυβικά. Αν συνεχιστεί η ανομβρία και φέτος, οι διαθέσιμες ποσότητες προϋπολογίζονται σε περίπου 1,5 εκατ., σε δραματικά χαμηλότερα επίπεδα.
Αντίστοιχα, στη λίμνη του Κουρνά η στάθμη των νερών είναι, σύμφωνα με τον κ. Μαμαγκάκη, η χαμηλότερη για την εποχή τα τελευταία δέκα χρόνια. Οι πηγές της Αργυρούπολης καταγράφουν πτώση που φτάνει περίπου το 35%. Η λίμνη Κουρνά και οι πηγές υδροδοτούν την Αργυρούπολη, αλλά και το Ρέθυμνο, δύο μεγάλες πληθυσμιακά περιοχές.
Το μόνο φράγμα που «αντιστέκεται», καθώς δεν υφίσταται πλήρη εκμετάλλευση ακόμη, είναι των Ποταμών, όπου καταγράφεται πληρότητα 93%, που μεταφράζεται σε 20 εκατ. κυβικά μέτρα νερό. Από εκεί αρδεύεται όλη η περιοχή του κάμπου του Ρεθύμνου. Φέτος, όπως είπε ο κ, Μαμαγκάκης, προχωρούν τα δίκτυα μέχρι την περιοχή του Λατζιμά, ενώ δημοπρατήθηκε και βαίνει προς κατασκευή το νέο διυλιστήριο, αντίστοιχο του Αποσελέμη, για να καλύψει τις υδρευτικές ανάγκες των δήμων Ρεθύμνου και Μυλοποτάμου.
Η κατάσταση δεν είναι καλή ούτε στα Χανιά, όπου καταγράφονται περισσότερες συγκριτικά, αλλά μειωμένες, επίσης, βροχοπτώσεις. Οι πηγές Μεσκλών που έδιναν κατά μέσο όρο ετησίως περίπου 35 εκατ. κυβικά, αυτή την περίοδο είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα, περίπου στο μισό. Είναι πηγές που τροφοδοτούνται από τα χιόνια στα Λευκά Όρη, τα οποία, όπως δεικτικά ανέφερε ο ίδιος, δεν είναι λευκά.
Στο Λασίθι τα πράγματα, σύμφωνα με τον κ. Μαμαγκάκη είναι χειρότερα. Το φράγμα των Μπραμιανών καταγράφει πτώση, όπως και το φράγμα της Φανερωμένης, τα οποία αρδεύουν δύο από τις πιο παραγωγικές αγροτικές περιοχές της Κρήτης, την Ιεράπετρα και την Μεσαρά. «Είναι δύο φράγματα που δεν διαχειρίζεται ο ΟΑΚ, όμως τα παρακολουθούμε. Το φράγμα της Φανερωμένης είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα, πιστεύω ότι και εκεί θα γίνει διακοπή άρδευσης» σημείωσε.
Παρατεταμένο φθινόπωρο με διαλείμματα χειμώνα
Το 2023 ήταν το φτωχότερο σε βροχοπτώσεις έτος της τελευταίας δεκαετίας, δηλαδή από το 2014 και μετά, στην Κρήτη. Όπως είπε στην ΕΡΤ ο διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Κώστας Λαγουβάρδος πέρυσι, σύμφωνα με τα βροχομετρικά δεδομένα, καταγράφηκε πτώση κατά 30% -50% του μέσου όρου της τελευταίας δεκαετίας. Περισσότερο «δίψασαν» τα βόρεια παράλια, δεδομένου ότι και στο Ρέθυμνο και στο Ηράκλειο οι βροχοπτώσεις που σημειώθηκαν ήταν σημαντικά λιγότερες από το κανονικό. «Όμως σε όλες τις περιοχές υπήρξε απόκλιση, ήταν στο 50% – 60% των κανονικών τιμών. Ενδεικτικά, στο Ασκύφου, ένα πολύ βροχερό μέρος, με πολύ μεγάλο μέσο όρο βροχής όχι μόνο για την Κρήτη, αλλά και για τη χώρα, ο οποίος ξεπερνά τα 2.000 χιλιοστά, το 2023 είχε 1.350. Πιο ανατολικά, στο Τζερμιάδο, που έχει μέσο όρο πάνω από 1.000 χιλιοστά, έπεσαν πέρυσι 645. Είχαμε βροχές, αλλά δεν ήταν ικανοποιητικές. Δεν είχαμε και χιόνια. Και δυστυχώς αυτό το μοτίβο συνεχίζεται και τις πρώτες ημέρες του Ιανουαρίου, παρότι πιθανότατα θα έχουμε κάποιες καλές βροχές από την ερχόμενη Τρίτη στην Κρήτη» ανέφερε ο κ. Λαγουβάρδος.
Ο ίδιος εξέφρασε την ελπίδα ότι η παρούσα κατάσταση που προσομοιάζει σε ένα παρατεταμένο φθινόπωρο με μικρά διαλείμματα χειμώνα, θα αλλάξει. Όμως, όπως είπε: «οι εποχιακές προγνώσεις που δίνονται από τα μεγάλα κέντρα του εξωτερικού δείχνουν ένα μεγάλο κομμάτι της νότιας Ευρώπης και τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο να έχει θερμοκρασίες πάνω από τα κανονικά. Αυτό, ωστόσο, δε συνδέεται άμεσα με τις βροχές, γιατί μπορείς να έχεις νοτιάδες με ήπιες θερμοκρασίες και νερά, αλλά όχι χιόνια».
Απαιτείται σοβαρή ενιαία αντιμετώπιση
Με δεδομένο το παρατεταμένο διάστημα ανομβρίας, τη συζήτηση περί κλιματικής αλλαγής και τις χρόνο με το χρόνο αυξανόμενες ανάγκες σε νερό, λόγω τουρισμού και πρωτογενούς τομέα, ο κ. Μαμαγκάκης τονίζει ότι θα πρέπει το θέμα το νερού να αντιμετωπιστεί με σοβαρότητα και ενιαία από τους τοπικούς φορείς.
Όπως είπε, τα έργα πρέπει να γίνονται έγκαιρα. «Ένα φράγμα για να μελετηθεί και να κατασκευαστεί χρειάζεται περίπου 20 χρόνια. Το φράγμα του Πλατύ γιατί δεν ξεκίνησε; Η πρώτη του μελέτη έγινε το 1961, έχει επικαιροποιηθεί 2-3 φορές, είναι ένα έργο με προϋπολογισμό 130 εκατ. ευρώ και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έχει εγκρίνει τη χρηματοδότησή του. Αυτό το έργο που θα βοηθήσει το νότιο Ρέθυμνο και τη Μεσαρά γιατί δεν γίνεται άμεσα; Θα πρέπει να βγουν μπροστά οι αγροτικοί σύλλογοι και να πιέσουν να προχωρήσει» τόνισε.
Και σημείωσε: «Πρέπει να καθίσουμε και να δούμε σοβαρά τα θέματα που αφορούν στα έργα αυτά, να προγραμματιστούν. Αλλά αυτό θέλει χρόνο. Αυτό που πρέπει να γίνει άμεσα είναι όλοι οι διαχειριστές του νερού να καταφύγουν σε μέτρα δύσκολα. Πρέπει ο κόσμος να ενημερωθεί, να σταματήσει να κάνει σπατάλες στο νερό. Η άρδευση, όπου διοχετεύεται το 85% του νερού, θα πρέπει να λάβει την δέουσα σημασία. Θα πρέπει να γίνεται στάγδην άρδευση, να απαγορεύεται να γίνεται με πάγιους τρόπους, όπως τα αυλάκια».
Παράλληλα έθεσε θέμα ενιαίας διαχείρισης των υδάτων της Κρήτης. «Να δούμε ποιες περιοχές έχουν διαθέσιμο νερό, ώστε το περίσσευμα να μπορεί να διαχέεται σε όλο το νησί». Οι νέες δημοτικές αρχές, πρόσθεσε, «πρέπει να βάλουν αυτό το θέμα πολύ ψηλά στις ατζέντες τους».https://www.ertnews.gr/
