Ενίσχυση αγροτών και καταναλωτών της ΕΕ, υπό το πρίσμα των αυξανόμενων τιμών των τροφίμων και του κόστους των εισροών, όπως η ενέργεια και τα λιπάσματα
Μια σειρά από βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες δράσεις για την ενίσχυση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας και την υποστήριξη των αγροτών και των καταναλωτών στην ΕΕ υπό το πρίσμα των αυξανόμενων τιμών των τροφίμων και του κόστους των εισροών, όπως η ενέργεια και τα λιπάσματα, παρουσίασε σήμερα η Κομισιόν.
Η άνοδος των παγκόσμιων τιμών των εμπορευμάτων, που επιταχύνθηκε περαιτέρω από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, υπογραμμίζει και πάλι την ανάγκη οι αλυσίδες εφοδιασμού της γεωργίας και των τροφίμων της ΕΕ να γίνουν πιο ανθεκτικές και βιώσιμες, σύμφωνα με τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο».
Για τον λόγο αυτό, η Κομισιόν δεσμεύεται να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσει ότι η ΕΕ, ως καθαρός εξαγωγέας τροφίμων και κορυφαίος παραγωγός αγροτικών προϊόντων διατροφής, συμβάλλει στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια, ιδίως στην Ουκρανία, τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή, οι οποίες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις εισαγωγές δημητριακά, καθώς και στην Ασία και την υποσαχάρια Αφρική.
Αυτάρκης η ΕΕ σε πολλά αγροτικά προϊόντα
Η διαθεσιμότητα τροφίμων δεν διακυβεύεται επί του παρόντος στην ΕΕ , καθώς η ήπειρος είναι σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης σε πολλά αγροτικά προϊόντα. Ωστόσο, ο γεωργικός τομέας είναι καθαρός εισαγωγέας συγκεκριμένων προϊόντων, για παράδειγμα πρωτεΐνης ζωοτροφών. Αυτή η ευπάθεια, μαζί με το υψηλό κόστος των εισροών, όπως τα λιπάσματα και η ορυκτή ενέργεια, προκαλεί παραγωγικές προκλήσεις για τους αγρότες και κινδυνεύει να αυξήσει τις τιμές των τροφίμων.
Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόβσκις δήλωσε: «Ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα, μεταξύ άλλων σε σχέση με την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. Όσον αφορά τα τρόφιμα, τώρα είναι η ώρα να δείξει η Ευρώπη την αλληλεγγύη της: να βοηθήσει την Ουκρανία, τους ανθρώπους και τους αγρότες της, καθώς και τις ευάλωτες χώρες εισαγωγής τροφίμων σε όλο τον κόσμο που αντιμετωπίζουν αυξανόμενες τιμές και πιθανές ελλείψεις. Θα συνεχίσουμε να παρέχουμε ανθρωπιστική βοήθεια για να ανακουφίσουμε τα δεινά των Ουκρανών διασφαλίζοντας την πρόσβασή τους σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, ιδίως σε τρόφιμα. Ταυτόχρονα, πρέπει να αποφύγουμε οποιουσδήποτε περιορισμούς στις εξαγωγές για να διατηρήσουμε το καπάκι στις τιμές των τροφίμων. Αν και η ίδια η ΕΕ δεν αντιμετωπίζει κίνδυνο επισιτιστικής ασφάλειας, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε ζητήματα οικονομικής προσιτότητας των τροφίμων και να λάβουμε μέτρα για να κάνουμε τη γεωργία και τις αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων μας πιο ανθεκτικές και βιώσιμες για να αντιμετωπίσουμε μελλοντικές κρίσεις».
Από την πλευρά του ο Επίτροπος Γεωργίας Janusz Wojciechowski είπε ότι «δεν θα αφήσουμε την Ουκρανία να σταθεί μόνη της απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα. Η πρώτη μας προτεραιότητα είναι να διασφαλίσουμε ότι οι Ουκρανοί έχουν αρκετό φαγητό, καύσιμα και νερό. Θα τους βοηθήσουμε επίσης να συνεχίσουν να φυτεύουν και να καλλιεργούν δημητριακά και ελαιούχους σπόρους, που χρειάζονται τόσο για τους ίδιους όσο και για τον κόσμο και θα διευκολύνουμε τις εξαγωγές τους. Η ΕΕ είναι μια γεωργική υπερδύναμη και θα διασφαλίσουμε ότι οι αγρότες μας θα έχουν την πλήρη υποστήριξη της Επιτροπής για να ανταποκριθούν στις παγκόσμιες ανάγκες για τρόφιμα. Θα το κάνουμε αυτό ενώ εργαζόμαστε για να κάνουμε τις αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων μας πιο βιώσιμες και ανθεκτικές σε μελλοντικές κρίσεις. ”
Ενίσχυση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας
Η επισιτιστική ασφάλεια στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο Ουκρανία προκαλεί μεγάλη ανησυχία, ιδιαίτερα στις πολιορκημένες πόλεις, με τη Ρωσία φαινομενικά να στοχεύει και να καταστρέφει σκόπιμα τοποθεσίες αποθήκευσης τροφίμων.
Η Επιτροπή υποστηρίζει την Ουκρανία στην ανάπτυξη και εφαρμογή μιας βραχυπρόθεσμης και μεσοπρόθεσμης στρατηγικής επισιτιστικής ασφάλειας για να διασφαλίσει ότι οι εισροές φθάνουν στα αγροκτήματα όπου είναι δυνατόν και ότι διατηρούνται οι εγκαταστάσεις μεταφοράς και αποθήκευσης για να μπορέσει η Ουκρανία να θρέψει τους πολίτες της και να ανακτήσει τελικά τις εξαγωγικές αγορές της.
Ένα Πρόγραμμα Υποστήριξης Έκτακτης Ανάγκης της ΕΕ ύψους 330 εκατομμυρίων ευρώ για την Ουκρανία θα συμβάλει στην εξασφάλιση της πρόσβασης σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, καθώς και στην προστασία του πληθυσμού. Το πρόγραμμα επιδιώκει να βοηθήσει στην ανακούφιση του πόνου των Ουκρανών διασφαλίζοντας την πρόσβαση σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες καθώς και την προστασία τους. Ένας άλλος σημαντικός στόχος θα είναι η ανακατασκευή μη στρατιωτικών υποδομών μικρής κλίμακας, ο στρατηγικός σχεδιασμός καθώς και η διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας.
Η Επιτροπή θα εξασφαλίσει τακτική παρακολούθηση και ανάλυση των τιμών των τροφίμων και της επισιτιστικής ανασφάλειας και θα συνεχίσει τη δέσμευσή της σε διεθνείς και πολυμερείς φορείς (FAO, ΠΟΕ, G7, G20) για τον συντονισμό των πολιτικών. Επιπλέον, η ΕΕ έχει εντείνει την ανθρωπιστική βοήθεια για τις περιφέρειες και τις πληθυσμιακές ομάδες που πλήττονται περισσότερο από την επισιτιστική ανασφάλεια.
Στο πρόγραμμα διεθνούς συνεργασίας 2021-27, η ΕΕ θα εργαστεί για την ανάπτυξη της βιωσιμότητας των συστημάτων τροφίμων με περίπου 70 χώρες εταίρους. Επιπλέον, στη σύνοδο κορυφής Nutrition for Growth στο Τόκιο τον Δεκέμβριο του 2021, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της δεσμεύτηκαν να συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν τον υποσιτισμό με σημαντική δέσμευση ύψους 4,3 δισεκατομμυρίων ευρώ, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ από την ΕΕ για διεθνή συνεργασία στον τομέα της διατροφής στόχο την περίοδο 2021-2024.
Επιπλέον, η ΕΕ θα συνεχίσει να υποστηρίζει σθεναρά την αποφυγή περιορισμών στις εξαγωγές και απαγορεύσεις εξαγωγών τροφίμων και για μια εύρυθμη λειτουργία της ενιαίας αγοράς.
Αυτή η βαθιά κρίση επιβεβαιώνει ότι πρέπει να επιταχύνουμε παγκοσμίως τη μετάβαση του συστήματος τροφίμων προς τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα για να προετοιμαστούμε καλύτερα για μελλοντικές κρίσεις. Ως συνέχεια της Συνόδου Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τα Συστήματα Τροφίμων του 2021, η Επιτροπή θα συμμετάσχει σε οκτώ συνασπισμούς που στοχεύουν όλοι στον μετασχηματισμό του συστήματος τροφίμων, την ανθεκτικότητα και τη βιώσιμη αύξηση της παραγωγικότητας.
Στήριξη των αγροτών και των καταναλωτών της ΕΕ
Για να βελτιώσουν την οικονομική προσιτότητα των τροφίμων, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να εφαρμόσουν μειωμένους συντελεστές Φόρου Προστιθέμενης Αξίας και να ενθαρρύνουν τους οικονομικούς φορείς να περιορίσουν τις τιμές λιανικής. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να αντλήσουν από κονδύλια της ΕΕ, όπως το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας στους Απόρους (FEAD), το οποίο υποστηρίζει τις ενέργειες των χωρών της ΕΕ για την παροχή τροφίμων ή/και βασικής υλικής βοήθειας στους πιο ευάλωτους.
Ο νεοσύστατος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Κρίσης Επισιτιστικής Ασφάλειας (EFSCM), που συγκεντρώνει ευρωπαϊκές και εθνικές διοικήσεις και ιδιωτικούς φορείς σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού, θα πραγματοποιήσει μια λεπτομερή χαρτογράφηση των κινδύνων και των τρωτών σημείων της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων της ΕΕ , ακολουθούμενη από συστάσεις και κατάλληλα μέτρα μετριασμού.
«Για να εκπληρώσει τον ρόλο του ως παγκόσμιος πάροχος τροφίμων που συνεχίζει να συμμετέχει πλήρως στην περιβαλλοντική μετάβαση, ο γεωργικός τομέας της ΕΕ χρειάζεται όλη μας την υποστήριξή μας», επισημαίνει η Κομισιόν.
Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή ενέκρινε σήμερα τα ακόλουθα μέτρα:
Ένα πακέτο στήριξης 500 εκατομμυρίων ευρώ, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης του αποθεματικού για την κρίση, για τη στήριξη των παραγωγών που επλήγησαν περισσότερο από τις σοβαρές συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία.
Σε αυτή τη βάση, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να παράσχουν πρόσθετη οικονομική στήριξη στους αγρότες για να συμβάλουν στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια ή να αντιμετωπίσουν τις διαταραχές της αγοράς λόγω αυξημένου κόστους εισροών ή εμπορικών περιορισμών. Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην υποστήριξη των γεωργών που δραστηριοποιούνται σε βιώσιμες πρακτικές, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι τα μέτρα στοχεύουν τους τομείς και τους αγρότες που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση.
Περισσότερες προκαταβολές άμεσων ενισχύσεων, καθώς και μέτρα αγροτικής ανάπτυξης που σχετίζονται με την έκταση και τα ζώα, στους αγρότες από τις 16 Οκτωβρίου 2022.
Μέτρα ασφαλείας της αγοράς για τη στήριξη της αγοράς χοιρινού κρέατος λόγω της ιδιαίτερα δύσκολης κατάστασης του κλάδου.
Μια εξαιρετική και προσωρινή παρέκκλιση για να επιτρέπεται η παραγωγή οποιωνδήποτε καλλιεργειών για σκοπούς διατροφής και ζωοτροφών σε αγρανάπαυση , διατηρώντας παράλληλα το πλήρες επίπεδο της πρασινιστικής ενίσχυσης για τους αγρότες. Αυτό θα διευρύνει την παραγωγική ικανότητα της ΕΕ παρά την περιορισμένη διαθεσιμότητα εύφορης γης.
Ειδικές προσωρινές ευελιξίες στις υφιστάμενες απαιτήσεις εισαγωγής για ζωοτροφές θα συμβάλουν στην άμβλυνση της πίεσης στην αγορά ζωοτροφών.
Η Επιτροπή πρότεινε ένα νέο, αυτόνομο Προσωρινό Πλαίσιο για την Κρίση που καλύπτει επίσης τους αγρότες, τους παραγωγούς λιπασμάτων και τον τομέα της αλιείας . Αυτό επιτρέπει κρατικές ενισχύσεις σε γεωργούς που πλήττονται από σημαντικές αυξήσεις στο κόστος των εισροών. Οι τιμές και οι προμήθειες λιπασμάτων για τους αγρότες θα παρακολουθούνται για να διασφαλιστεί ότι δεν τίθενται σε κίνδυνο οι προοπτικές για τη συγκομιδή της ΕΕ.
Η Επιτροπή προτείνει επίσης τα κράτη μέλη να κοινοποιούν δεδομένα σχετικά με τα ιδιωτικά αποθέματα βασικών αγαθών για τρόφιμα και ζωοτροφές σε μηνιαία βάση, προκειμένου να έχουν έγκαιρη και ακριβή επισκόπηση της διαθεσιμότητάς τους.
Ενίσχυση της ανθεκτικότητας των συστημάτων διατροφής
Η βιωσιμότητα των τροφίμων είναι αναπόσπαστο μέρος της επισιτιστικής ασφάλειας. Κατά την εφαρμογή των απαραίτητων μεταβάσεων που ορίζονται στις στρατηγικές «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και «Βιοποικιλότητα», η Επιτροπή θα διασφαλίσει ότι δεν υπονομεύεται η συνολική παραγωγικότητα της γεωργίας της ΕΕ. Αυτό σημαίνει μεγαλύτερη χρήση της καινοτομίας για τη συμβολή στην αύξηση των αποδόσεων με βιώσιμο τρόπο, όπως γεωργία ακριβείας, νέες γονιδιωματικές τεχνικές, βελτιωμένη διαχείριση θρεπτικών ουσιών, ολοκληρωμένη διαχείριση παρασίτων, βιολογικές εναλλακτικές λύσεις στα χημικά φυτοφάρμακα κ.λπ.
Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας, με τη μείωση της εξάρτησης της ευρωπαϊκής γεωργίας από την ενέργεια, τις ενεργοβόρες εισαγωγές και τις εισαγωγές ζωοτροφών είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαιότητα. Η ανθεκτικότητα απαιτεί διαφοροποιημένες πηγές εισαγωγών και διεξόδους στην αγορά μέσω μιας ισχυρής πολυμερούς και διμερούς εμπορικής πολιτικής.
Το Horizon Europe θα επενδύσει στην έρευνα και την καινοτομία για να αντικαταστήσει τη χρήση συνθετικών λιπασμάτων. Η μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στη χρήση αζώτου, η μετάβαση στην πράσινη αμμωνία για τα λιπάσματα και η αξιοποίηση της βιομάζας είναι μεταξύ των προτάσεων που παρουσίασε η Επιτροπή. Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να χρησιμοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα μέσα στα στρατηγικά τους σχέδια για την ΚΓΠγια την περίοδο 2023-2027 ως προς αυτό. Αυτό αφορά, για παράδειγμα, τη χρήση εργαλείων διαχείρισης κινδύνου, την ανάπτυξη γεωργίας ακριβείας ή τη συνδεδεμένη υποστήριξη για την ενίσχυση των πρωτεϊνούχων καλλιεργειών.
