Μεγάλο αντίκτυπο φαίνεται ότι έχει αρχίσει να έχει η κλιματική αλλαγή σε ένα σημαντικό ποσοστό των ανθρώπων στον πλανήτη.
https://www.in.gr/author/vdriva/
Τα τελευταία έτη, οι επιπτώσεις της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής υπήρξαν εμφανείς σε όλες σχεδόν τις περιοχές του κόσμου, ενώ το μέλλον μοιάζει δυσοίωνο καθώς η ανθρωπότητα φαίνεται να αδυνατεί να αναχαιτίσει την κατάσταση.
1 στους 5 ανθρώπους επηρεάζεται από την κλιματική κρίση
Η έκθεση του Climate Central, η οποία εξέτασε τον τρόπο με τον οποίο η κλιματική αλλαγή επηρέασε τις θερμοκρασίες σε όλο τον κόσμο τους τελευταίους τρεις μήνες, διαπίστωσε ότι περίπου ένας στους πέντε ανθρώπους παγκοσμίως – ή 1,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι – βίωσαν θερμοκρασίες που επηρεάζονταν έντονα από την κλιματική αλλαγή κάθε μέρα. Και στις μισές από τις χώρες που αναλύθηκαν και σε 287 πόλεις σε όλο τον κόσμο, ο μέσος άνθρωπος βίωσε θερμοκρασίες που επηρεάστηκαν έντονα από την κλιματική αλλαγή για τουλάχιστον το ένα τρίτο των τριών μηνών, όπως αναφέρει δημοσίευμα του TIME.
«Διαπιστώσαμε ότι υπήρχαν θερμότερες από τις κανονικές θερμοκρασίες που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή σχεδόν παντού στον πλανήτη», λέει η Κριστίνα Νταλ, αντιπρόεδρος επιστήμης στο Climate Central. Ο φετινός Ιανουάριος κατατάσσεται ως ο θερμότερος στα 176 χρόνια παγκόσμιας καταγραφής του κλίματος, σύμφωνα με τα στοιχεία των Εθνικών Κέντρων Περιβαλλοντικών Πληροφοριών της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ. Οι θερμοκρασίες στην Ευρώπη, τον Καναδά, τη Νότια Αμερική, την Αφρική και σε μεγάλο μέρος της Αυστραλίας και της Ανταρκτικής ήταν πάνω από το μέσο όρο, σύμφωνα με τα στοιχεία της ευρωπαϊκής υπηρεσίας Copernicus Climate Change Service.
Οι επικίνδυνες ημέρες καύσωνα
Κατά την ίδια περίοδο των τριών μηνών που αναλύθηκε, περίπου 394 εκατομμύρια άνθρωποι βίωσαν 30 ή περισσότερες «επικίνδυνες ημέρες καύσωνα». Αυτές ορίζονται ως οι ημέρες κατά τις οποίες η τοπική θερμοκρασία ήταν υψηλότερη από το 90% των ημερήσιων θερμοκρασιών που παρατηρήθηκαν μεταξύ 1991-2020.
Οι επικίνδυνες ημέρες καύσωνα «συνδέονται με ένα όριο θερμοκρασίας που ενέχει πρόσθετους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία», λέει η Νταλ. «Πάνω από αυτή τη θερμοκρασία, αρχίζει να παρατηρείται αυξημένη θνησιμότητα που σχετίζεται με τη ζέστη». Τον Φεβρουάριο, τμήματα της Κένυας, της Ουγκάντα, του Νότιου Σουδάν και της Ηνωμένης Δημοκρατίας της Τανζανίας είδαν τη θερμοκρασία να ανεβαίνει στα ύψη κατά τη διάρκεια ενός κύματος καύσωνα. Νοσοκομεία στην Ουγκάντα ανέφεραν αύξηση των ασθενειών που σχετίζονται με τη ζέστη, συμπεριλαμβανομένης της αφυδάτωσης και της θερμοπληξίας, σύμφωνα με τοπικές πηγές ειδήσεων.
Καπνός υψώνεται, μετά την εξάπλωση των πυρκαγιών κοντά στο Λαουτάρο της Χιλής. REUTERS/Hector Andrade
Η έρευνα έδειξε ότι ο μεγάλος αριθμός επικίνδυνων ημερών καύσωνα είναι πολύ πιο συνηθισμένος στον Παγκόσμιο Νότο: το 74% των ανθρώπων που βίωσαν 30 ή περισσότερες ημέρες επικίνδυνης ζέστης ζούσαν στην Αφρική, ενώ όσοι ζούσαν στη Βραζιλία, την Ινδονησία και την Παπούα Νέα Γουινέα είδαν επίσης 30 ή περισσότερες επικίνδυνες ημέρες καύσωνα.
«[Αυτό] ενισχύει πραγματικά κάτι που βλέπουμε σταθερά με την κλιματική αλλαγή, [δηλαδή] ότι οι άνθρωποι που έχουν συμβάλει λιγότερο στο πρόβλημα συχνά εκτίθενται και επηρεάζονται δυσανάλογα», λέει η Νταλ.
«Αυτά [τα ευρήματα] είναι απλώς οι τελευταίες υπενθυμίσεις ότι η κλιματική αλλαγή συμβαίνει εδώ και τώρα και δεν είναι κάτι μελλοντικό», υποστηρίζει η ίδια. «Οι άνθρωποι τη βιώνουν καθημερινά στη ζωή τους σε όλο τον κόσμο».
Το 2024 ήταν ένα καυτό έτος
Το περασμένο έτος ήταν το θερμότερο που έχει καταγραφεί ποτέ, με την έρευνα του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO) να υπογραμμίζει πως τα «σαφή σημάδια της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής έφτασαν σε νέα επίπεδα το 2024».
Τους τελευταίους 12 μήνες, η παγκόσμια μέση θερμοκρασία του αέρα ήταν κατά 1,55 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από εκείνη των ετών από το 1850 έως το 1900, την περίοδο πριν οι άνθρωποι αρχίσουν να καίνε ορυκτά καύσιμα όπως ο άνθρακας και το πετρέλαιο σε βιομηχανική κλίμακα. Έσπασε το προηγούμενο ρεκόρ θερμοκρασίας που είχε σημειωθεί το 2023.
Στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα, οι κυβερνήσεις δεσμεύτηκαν να περιορίσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη σε επίπεδα πολύ κάτω των 2 C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα και να συνεχίσουν τις προσπάθειες για τη συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας κάτω από 1,5 C.
Η έκθεση αναφέρει ότι η μακροπρόθεσμη υπερθέρμανση του πλανήτη βρίσκεται σήμερα μεταξύ 1,34 και 1,41 C.
Μια γυναίκα περπατά σε πλημμυρισμένο δρόμο στη Βαγδάτη, στο Ιράκ. REUTERS/Ahmed Saad
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι συγκεντρώσεις του αερίου διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που θερμαίνει τον πλανήτη, το οποίο εκπέμπεται μέσω των ορυκτών καυσίμων που καίμε για να λειτουργεί η βιομηχανία, να θερμαίνουμε τα σπίτια μας και να κινούμε τα αυτοκίνητά μας, είναι υψηλότερες από οποιαδήποτε άλλη στιγμή τα τελευταία 2 εκατομμύρια χρόνια.
Η Γενική Γραμματέας του WMO Celeste Saulo χαρακτήρισε τη νέα μελέτη «ένα κάλεσμα αφύπνισης ότι αυξάνουμε τους κινδύνους για τη ζωή μας, τις οικονομίες μας και τον πλανήτη», αναφέρει η Deutsche Welle.
Σε ξεχωριστή έρευνα που δημοσιεύθηκε στα τέλη του περασμένου έτους, το World Weather Attribution (WWA), μια ακαδημαϊκή πρωτοβουλία με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, διαπίστωσε ότι η κλιματική αλλαγή «συνέβαλε στο θάνατο τουλάχιστον 3.700 ανθρώπων και στην εκτόπιση εκατομμυρίων» στα 26 καιρικά φαινόμενα που ανέλυσαν το 2024.
Καθώς όμως υπήρχαν σχεδόν 200 ακόμη επεισόδια ακραίων πλημμυρών, ξηρασίας ή καταιγίδων που δεν μελέτησαν, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο πραγματικός αριθμός των νεκρών θα μπορούσε κάλλιστα να είναι «δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες».
Τα ορυκτά καύσιμα
Η έκθεση του WMO, η οποία βασίζεται σε επιστημονικές συνεισφορές από διάφορα όργανα εμπειρογνωμόνων, αναφέρει επίσης τη μετατόπιση από ένα ψυχρό καιρικό φαινόμενο La Nina σε ένα θερμότερο El Nino ως παράγοντα που συμβάλλει στην καταγραφή του 2024. Ωστόσο, οι συντάκτες τόνισαν ότι οι θερμοκρασίες του αέρα είναι μόνο ένα μέρος μιας ευρύτερης εικόνας.
Με το 90% της πλεονάζουσας ατμοσφαιρικής θερμότητας να απορροφάται από τις θάλασσές μας, το 2024 παρατηρήθηκαν τα υψηλότερα επίπεδα υπερθέρμανσης των ωκεανών κατά τη διάρκεια 65 ετών παρατήρησης.
Η θέρμανση αυτή επηρεάζει τα θαλάσσια οικοσυστήματα, προκαλώντας μείωση της βιοποικιλότητας και μείωση της ικανότητας των ωκεανών να απορροφούν άνθρακα. Εξίσου, οι θερμότεροι ωκεανοί συνδέονται με τροπικές καταιγίδες και υψηλότερα επίπεδα οξίνισης, τα οποία με τη σειρά τους βλάπτουν τα θαλάσσια ενδιαιτήματα και κατ’ επέκταση την αλιευτική βιομηχανία.
Επειδή το θερμότερο νερό διαστέλλεται και χρειάζεται περισσότερο χώρο, αποτελεί επίσης παράγοντα αύξησης της στάθμης της θάλασσας, η οποία, σύμφωνα με την έκθεση, «έχει αλυσιδωτές επιζήμιες επιπτώσεις στα παράκτια οικοσυστήματα και τις υποδομές». Η άνοδος των υδάτων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ζημιές από πλημμύρες και μόλυνση των υπόγειων υδάτων με αλάτι από τον ωκεανό.
«Ο πλανήτης μας εκπέμπει περισσότερα σήματα κινδύνου», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες σε δήλωσή του. «Αλλά η έκθεση αυτή δείχνει ότι ο περιορισμός της μακροπρόθεσμης αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου είναι ακόμη εφικτός».
Είπε ότι εναπόκειται στους ηγέτες να «επιταχύνουν για να το κάνουν να συμβεί», «αξιοποιώντας τα οφέλη των φθηνών, καθαρών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για τους ανθρώπους και τις οικονομίες τους».
Τι συμβαίνει με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας;
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παρήγαγαν το 2023 το 30% της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας σε ποσοστό ρεκόρ, χάρη στην ανάπτυξη της ηλιακής και της αιολικής ενέργειας.
Μιλώντας σε συνδυασμό με μια ανάλυση κόστους που δημοσιεύθηκε το περασμένο φθινόπωρο, ο Φραντσέσκο Λα Κάμερα, γενικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA), δήλωσε ότι το κόστος της καθαρής ενέργειας έχει μειωθεί τόσο πολύ που «οι τιμές για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν αποτελούν πλέον δικαιολογία, το αντίθετο μάλιστα».
Φωτογραφία δείχνει την καταστροφή τμήματος δάσους για την κατασκευή του δρόμου Avenida Liberdade ενόψει της συνόδου κορυφής COP30 για το κλίμα, στην Βραζιλία. REUTERS/Adriano Machado
Παρόλα αυτά, παρά τη συνεχή αυτή δυναμική στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι επιστήμονες τονίζουν την ανάγκη για πολύ μεγαλύτερη και ταχύτερη δράση.
Σε δήλωσή του, απαντώντας στην έκθεση του WMO, ο Στίφεν Μπέλχερ, επικεφαλής επιστήμονας της εθνικής μετεωρολογικής και κλιματικής υπηρεσίας του Ηνωμένου Βασιλείου, του Met Office, δήλωσε ότι «ο τελευταίος έλεγχος της υγείας του πλανήτη μας λέει ότι η Γη είναι βαθιά άρρωστη».
«Χωρίς σοβαρές προσπάθειες να ληφθούν υπόψη οι προειδοποιήσεις, τα ακραία καιρικά φαινόμενα – όπως η ξηρασία, οι καύσωνες και οι πλημμύρες – θα συνεχίσουν να επιδεινώνονται».
Τα σοβαρά προβλήματα σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό
Η έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού για την κατάσταση του κλίματος τόνισε μεταξύ άλλων, ότι:
- Η ατμοσφαιρική συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 800.000 ετών.
- Σε παγκόσμιο επίπεδο καθένα από τα τελευταία δέκα έτη ήταν ξεχωριστά τα δέκα θερμότερα έτη που έχουν καταγραφεί.
- Καθένα από τα τελευταία οκτώ έτη κατέγραψε νέο ρεκόρ για το θερμικό περιεχόμενο των ωκεανών.
- Τα 18 χαμηλότερα επίπεδα πάγου στην Αρκτική που έχουν καταγραφεί ποτέ ήταν όλα τα τελευταία 18 χρόνια.
- Οι τρεις χαμηλότερες εκτάσεις πάγου στην Ανταρκτική σημειώθηκαν τα τελευταία τρία χρόνια.
- Η μεγαλύτερη τριετής απώλεια μάζας παγετώνων που έχει καταγραφεί σημειώθηκε τα τελευταία τρία χρόνια.
- Ο ρυθμός ανόδου της στάθμης της θάλασσας έχει διπλασιαστεί από τότε που άρχισαν οι δορυφορικές μετρήσεις.
Ακραία φαινόμενα και επιπτώσεις
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα το 2024 οδήγησαν στον υψηλότερο αριθμό νέων ετήσιων εκτοπίσεων από το 2008 και κατέστρεψαν σπίτια, υποδομές ζωτικής σημασίας, δάση, γεωργικές εκτάσεις και βιοποικιλότητα.
Η σύνθετη επίδραση διαφόρων σοκ, όπως η όξυνση των συγκρούσεων, η ξηρασία και οι υψηλές εγχώριες τιμές των τροφίμων οδήγησαν σε επιδείνωση των επισιτιστικών κρίσεων σε 18 χώρες παγκοσμίως μέχρι τα μέσα του 2024.
Οι τροπικοί κυκλώνες ήταν υπεύθυνοι για πολλά από τα γεγονότα με τις μεγαλύτερες επιπτώσεις το 2024. Μεταξύ αυτών ήταν ο τυφώνας Yagi στο Βιετνάμ, τις Φιλιππίνες και τη νότια Κίνα.
