Ηράκλειο:Ο Νίκος Σκουλάς στην 78η επέτειο από την εκτέλεση των πατριωτών του

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΥΣΙΑ ΤΟΥ ΣΩΚΑΡΑ

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ.

Αναρωτιώμαστε συχνά. Τί είναι αυτό που ενώνει συναισθηματικά όλους τους μέτοχους των αγωνιστικών και αξιακών παραδόσεων; Τί είναι αυτό που κάνει τους Σωκαριανούς, τους Βιαννίτες, τους Βοριζανούς, τους Σκουρβουλιανούς, τους Γεργιανούς, τους κατοίκους του Κέδρους, των Ανωγείων του Κοντομαρί και της Καντάνου, να έχουν αυτή την συναισθηματική ενότητα μνήμης και θυσίας;

Είναι ο ίδιος λόγος, που ως κοινωνική προϋπόθεση, τους οδήγησε στην αυτοκαταστροφή και στον ποταμό του αίματος. Είναι η προσήλωση στην ελευθερία, στην δικαιοσύνη και την φιλότιμη φιλοπατρία. Την ανιδιοτελή φιλοπατρία, αυτή που δεν λογαριάζει την θυσία, υπέρ ανωτέρων ιδεωδών.

Και τι είναι τάχα ο ηρωισμός; Είναι άραγε αυτή η απροσέγγιστη όψη των υπερπροβεβλημένων; Μπορεί να είναι και αυτό, αλλά σίγουρα λιγότερο. Ηρωισμός είναι κυρίως, η συναισθηματική υπερχείλιση του κάθε σκαφτιά, του κάθε μεροκαματιάρη φαμελιάρη, του κάθε βοσκού, του κάθε ανιδιοτελούς πνευματικού και δημόσιου μπροστάρη. Αυτού που βλέπει το άδικο, την καταφρόνια και την κατάκτηση και δεν συμφιλιώνεται μαζί της. Δεν παίζει διπλό ρόλο, ζυγιάζοντας πότε εδώ και πότε εκεί το συμφέρον της μικρότητάς του. Γιατί στο τέλος της ημέρας, η Ιστορία είναι δίκαια σκληρή.

«Μέχρι το τέρμα της ζωής είν’ της τιμής ο δρόμος, κι όποιος δεν εξεστράτισε δεν τονε φθείρει ο χρόνος» στιχουργούσε ο Νιδιώτης ο Σταυρακάκης.

Καταλάβατε τώρα, γιατί δεν «εξεστράτιζε» ο Σωκαριανός, Σταύρος Ανδρεαδάκης όσο οι κατακτητές του έβγαζαν νύχια και δόντια για να ομολογήσει, όσο κι αν τον πολτοποιούσαν; Συνδέονταν ο νέος αυτός με μία αξιακή και κοινωνική επιταγή, που υπερέβαινε την ατομικότητά του. Εκτός από πατριωτισμό, το λέμε και φιλότιμο και αξιοπρέπεια αυτό.

Τούτοι, οι απλοί Σωκαριανοί, οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, που δεν τους κόβει πάντα το μάτι σου, αλλά τους πιάνει πάντα το συναίσθημά σου, είναι οι ήρωες που διαμορφώνουν το κοινωνικό υπόστρωμα. Εκείνο, πάνω στο οποίο ανθίζει ο ηρωισμός και η θυσία, στην χρήσιμη ιστορική στιγμή.

Έχουμε στην Κρήτη, μια σοβαρή κοινωνική παράδοση, θεμελιωμένη από τον καιρό που οι Κουρήτες έκρυβαν τον Δία από την ανθρωποφαγία, του σκληρού και άδικου Κρόνου. Ενισχύθηκε η παράδοση αυτή, από τον Βιτσέντζο Κορνάρο που στιχουργούσε: «Δεν είναι το πρεπό του αντρούς τα κάνει να διηγάται, οι άλλοι να τα λέγουσι κι εκείνος να τα αρνάται». Ο Κορνάρος έδωσε το ηρωικό πρότυπο του πρωταγωνιστή Ερωτόκριτου. Δηλαδή, της συναισθηματικής, τολμηρής και υπερβαίνουσας τον κοινωνικό αποκλεισμό προσωπικότητας, που στο τέλος νικά. Οι παλαιοί Κρητικοί, μαθαίναν την άλφα βήτα από το ποίημα αυτό, υιοθετώντας το πρότυπο.

Εκεί ακριβώς, βρίσκεται η υψηλή ευθύνη του κάθε μπροστάρη, του κάθε διακεκριμένου της στιγμής ή της παρατεταμένης διάρκειας. Είναι η ευθύνη, για το θετικό πρότυπο, για το καλό πρόσημο, που ωφελεί και προάγει την κοινωνία και μέσα σε αυτήν και το άτομο. Διότι, ό,τι πει κανείς από μικρόφωνο, από τηλεόραση, από Άγιο Βήμα, από το Facebook και τα λοιπά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και όσο προβεβλημένος είναι, τόσο αυτό μπορεί να δημιουργεί ή να χαλά πρότυπα.

Δημιουργήθηκε λοιπόν στο Σωκαρά, το συνειδητοποιημένο υπόστρωμα της γηγενούς αντίστασης, μετά την Γερμανική Κατάκτηση. Σε αυτό το προγονικό και το μπολιασμένο με ανθρωποκεντρικές ιδεολογίες κοινωνικό σώμα, δεν μπορεί να κάνει ρίζα ο φασισμός. Είναι σπουδαίο αυτό, διότι το έχει κάνει μια κοινωνία, συμπύκνωμα του μείζονος Ελληνισμού. Ο Σωκαράς, σε μια γενιά μόλις, συναποτελείται από Μικρασιάτες, από ορεινούς μετανάστες του Ψηλορείτη, των Λευκών Ορέων και των Αστερουσίων καθώς επίσης και από γηγενείς. Έχουν αφομοιώσει, εδώ, την ανάγκη συλλογικής και οργανωμένης αντιφασιστικής και εθνικοαπελευθερωτικής δράσης.
Από αυτό το αντιστασιακό φρόνημα, ξεπηδούν οι πράξεις κουρέματος, αποδοκιμασίας και φόνου των συνεργατών των κατακτητών. Από την ίδια πηγή, μαζεύονται και μεταφέρονται όπλα. Για τον ίδιο λόγο, δεν αποδίδονται τα σιτηρά στον κατακτητή. Από την ίδια ανάγκη, το βλέμμα του εχθρού εστιάζει στο χωριό και παρακολουθεί αναμεμιγμένο, ως λύκος, με την προβιά του αρνιού. Από το ίδιο φιλότιμο σιωπούν, βασανιζόμενοι από φόβο, φλεγόμενοι από ενθουσιασμό και έως θανάτου πιστοί, οι στρατευμένοι στην αντίσταση και του ΕΑΜ και παντού.

Και έρχεται η ώρα της σφαγής των αμνών, των καθησυχασμένων από τον δόλο της προδοσίας. Και έρχεται η ώρα της υλοποίησης της καταρτισμένης λίστας. Αχ, αυτοί οι καταρτίζοντες τις λίστες του Σωκαρά και των 62 Μαρτύρων του Ηρακλείου! Βρήκαν άραγε, ποτέ ανάπαυση; Υπάκουσαν άραγε, μόνο στην φιλοφασιστική τους ιδεολογία ή και στην μισάνθρωπη και στρεβλή τους προσωπικότητα;
Προσοχή, η ιστορία επαναλαμβάνεται πάντα! Αν όχι σε τούτη, ίσως στην επόμενη γενιά. Συνεπώς, τούτοι οι ανθρωποφάγοι λιστογράφοι πρέπει να είναι στην κορυφή της δημοσιότητας, της χλεύης και της τιμωρίας, πάντα ως Ιούδες, ανά Πάσχα καιόμενοι. Τούτο, για την λύτρωση της κοινωνίας. Που είναι προϋπόθεση για την ανάσταση της λευτεριάς. Που είναι προϋπόθεση για την εμπέδωση της συλλογικής μνήμης της θυσίας. Που είναι όρος διάσωσης μέσα από την αυτογνωσία.

Β. ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΩΝ ΕΚΤΕΛΕΣΕΩΝ ΣΤΟ ΣΩΚΑΡΑ.

Τα αίτια της σύλληψης και εκτέλεσης των 27 Σοκαριανών αναφέρονται περιληπτικά στην με χρονολογία 14 Αυγούστου 1945 ένορκη κατάθεση του πρωταγωνιστή των εκτελέσεων, του διαβόητου συνεργάτη των κατακτητών, Νικόλαου Μαγιάση, ο οποίος καταθέτει :

«Γνωρίζω ότι δια την σύλληψιν και εκτέλεσιν των είκοσι επτά Σωκαριανών, υπό των Γερμανών κατά μήνα Αύγουστον 1944, συνετέλεσαν οι εξής αφορμές:

1. Η άρνηση των κατοίκων να παραδώσουν τον φόρο των σιτηρών στην Νομαρχίαν, η είσπραξη του οποίου ανετέθη, κατόπιν της αρνήσεως των κατοίκων, εις τας Γερμανικάς αρχάς.
2. Οι πληροφορίες, που είχε δώσει ο Αρχιπράκτωρ της Κατασκοπείας Χάρτμαν και ο Γκεσταμπίτης Εμμανουήλ Καλιτσούνης, ότι το χωρίον Σωκαρά υπήρξεν το κέντρον εις το οποίον δρούσε και προ του πολέμου, ο Κομμουνισμός.

3. Το κούρεμα υπό των ανταρτών τριών δεσποινίδων: Της Παπαδάκη, αδελφής του διερμηνέως Πύργου Παπαδάκη , μιας Χουρδάκη και ετέρας της οποίας το ονοματεπώνυμο δεν ενθυμούμαι.
4. Η σύλληψη υπό των Γερμανών εις την περιφέρειαν Μεσοχωριό ενός Σωκαριανού ηλικίας περίπου 20 ετών, ονόματι Σταύρου Ανδρεαδάκη, μεταφέρων όπλα μέσα σε καλάμια , τα οποία είχε φορτωμένα επί όνου. Επίσης η ανευρεθείσα επ’ αυτού διαταγή της Οργανώσεως του ΕΑΜ, ως και έτεραι δυο προκηρύξεις της ίδιας Οργανώσεως.
5. Η απαγωγή υπό των ανταρτών, δύο αδελφών εκ Κρουσώνος, του ενός εξ΄ αυτών μεμνηστευμένου εκ του χωριού Σωκαρά. Από αυτούς, ο ένας εσώθη, ανευρεθείς εις τινα χαράδρα υπό των Γερμανών και ο έτερος εφονεύθη υπό των ανταρτών και

6. Η σύσκεψη των Γκεσταμπιτών Καλιτσούνη, Αβραμάκη και Χάρτμαν ό,τι εις Σωκαρά ευρίσκονται περί τα διακόσια όπλα.
Εξ αιτίας όλων των ανωτέρω περιστατικών απεφασίσθη η καταστροφή του χωριού τα Σωκαρα και ο τουφεκισμός των είκοσι επτά Σωκαριανών» .
Η αντίδραση των στρατευμάτων κατοχής ήταν αναμενόμενη . Το γραφείο Χάρτμαν, με πληροφορίες Ελλήνων δοσίλογων, είχε ετοιμάσει τον κατάλογο του με 60 ονόματα Σοκαριανών. Ο κατάλογος γνωστοποιήθηκε στον Διοικητή του Φρουρίου Κρήτης, στρατηγό Μύλλερ. Αυτός, διέταξε την άμεση σύλληψη και εκτέλεση των 60 Σοκαριανών και την καταστροφή του Σοκαρά. Αντίγραφό του καταλόγου μετέφερε ο Ανθυπολοχαγός Μπούνεμαν, στο φρούραρχο Πύργου Βίλλυ Κούκλερ και τον επικεφαλής της Γερμανικής Αστυνομίας Μονοφατσίου Τίτο Σπρέγκερ.

Είχε προηγηθεί η απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε και η Κρήτη είχε κηρυχθεί σε κατάσταση πολεμικής ετοιμότητας. Ο Γερμανικός στρατός είχε αναλάβει και τις αρμοδιότητες της Αστυνομίας. Την περίοδο εκείνη, κάθε αντίδραση στα κατοχικά στρατεύματα και τους συνεργάτες τους, απέσυρε άμεσα και χωρίς άλλη διαδικασία, την συλλογική τιμωρία.
Οι Σωκαριανοί, είχαν τις πληροφορίες ότι κινδύνευαν και κινούνταν με προφυλάξεις στο χωριό τις μέρες, ενώ διανυκτέρευαν στην εξοχή. Δίδοντας πίστη στις διαβεβαιώσεις του Προέδρου του Ασημίου, Εμμ. Καλιτσουνάκη, την νύχτα της 16 προς 17 Αυγούστου 1944, οι περισσότεροι κοιμήθηκαν στα σπίτια τους.
Το πρωί της 17ης Αυγούστου, ο Σωκαράς κυκλώθηκε από δύο λόχους Γερμανών, που συνοδεύονταν από τους επικεφαλής τους και τον Νικόλαο Μαγιάση.
Καθυσηχασμένοι από τον λύκο της προδοσίας που εκτελέστηκε μεταπολεμικά στις φυλακές της Καλλιθέας, συνελήφθησαν μέσα στο Σωκαρά και εκτελέστηκαν στην θέση Σπηλιάρα, οι 27 γενναίοι Σοκαριανοι:
Τιμή μας και μόνο να προφέρουμε τα ονόματά τους.

1. Ο Γεώργιος Χαλκιαδάκης του Μιχαήλ και οι πέντε γιοί του
2. Ο Εμμανουήλ Χαλκιαδάκης του Γεωργίου
3. Ο Αστρινός Χαλκιαδάκης του Γεωργίου
4. Ο Ιωάννης Χαλκιαδάκης του Γεωργίου
5. Ο Δημήτριος Χαλκιαδάκης του Γεωργίου
6. Ο Ελευθέριος Χαλκιαδάκης του Γεωργίου
7. Ο Γεώργιος Ορφανός του Νικολάου
8. Ο Παντελής Ορφανός του Νικολάου
9. Ο Αντώνιος Ορφανός του Νικολάου
10. Ο Ελευθέριος Ορφανός του Νικολάου
11. Ο Στυλιανός Γυπαράκης του Ιωάννου
12. Ο Νικόλαος Γυπαράκης του Στυλιανού
13. Ο Εμμανουήλ Γυπαράκης του Στυλιανού
14. Ο Ιωάννης Γυπαράκης του Αριστείδη
15. Ο Χαράλαμπος Παχιαδάκης του Βασιλείου
16. Ο Γεώργιος Γιαννουλάκης του Μιχαήλ
17. Ο Βασίλειος Γιαννουλάκης του Μιχαήλ
18. Ο Ευθύμιος Γιαννουλάκης του Μιχαήλ
19. Ο Βασίλειος Γιαννουλάκης του Γεωργίου
20. Ο Γεώργιος Κυριακάκης του Μιχαήλ
21. Ο Νικόλαος Κυριακής του Μιχαήλ
22. Ο Γεώργιος Κωστάκης του Ιωσήφ
23. Ο Νικόλαος Κωστάκης του Ιωσήφ
24. Ο Νικόλαος Μπιμπάκης του Ιωάννου
25. Ο Ιωάννης Σταματάκης του Γεωργίου
26. Ο Ιωαννής Κουτεντάκης του Νικολάου και
27. Ο Δημήτρης Σαρρής του Βασιλείου.
28. Λίγες μέρες μετά στον ίδιο τόπο συνελήφθη και εκτελέστηκε ο Γεώργιος Ανδρεαδάκης του Σπυρίδωνος
«Προσκυνώ τη χάρη σου λαέ μου σκύβω το κεφάλι στα μαρτύριά σου και θαυμάζω λαέ μου τα έργα σου».
Επαναλαμβάνω, τα λόγια του συναδέλφου, δικηγόρου Γεωργίου Καρτσωνάκη για αυτούς:

«Ήταν άσημοι και ταπεινοί πρόμαχοι της τιμής και της δόξας της Κρήτης. Θεματοφύλακες των ιερών της φυλής αξιών. Ήταν όλοι τους της ανθρωπιάς Προστάτες, της τόλμης Αγωνιστές , της πίστης Μάρτυρες , της λευτεριάς Φρουροί, της ανδρείας Απόγονοι, της φυλής Συνεχιστές , της Κρήτης Θρέμματα.
Οι αγωνιστές της λευτεριάς δεν επιλέχτηκαν από τον κατακτητή τυχαία. Οι κατακτητές, τους αναζήτησαν για τους αγώνες τους και τους συνέλαβαν. Δεν ήταν άμαχος πληθυσμός. Ήταν αγωνιστές . Ήταν ήρωες. Για αυτό πρέπει ανάλογα να υμνήσουμε τους αγώνες και το ψυχικό τους μεγαλείο. Έζησαν την μοναδική ιστορική ευκαιρία , που δίδεται στους μεγάλους των εθνικών μας αγώνων. Την ώρα που η ευθύνη ζυγίζεται.»
Την επομένη ημέρα, και αφού οι εκτελεσθέντες είχαν μείνει άταφοι, οι Γερμανοί επανήλθαν με μία ομάδα κατοίκων του Ασημίου, τους οποίους αγγάρεψαν, προκειμένου να προβούν στον ενταφιασμό τους σε ομαδικό τάφο.
Μετά τις εκτελέσεις οι υπόλοιποι κάτοικοι (άνδρες γυναίκες), μεταφέρθηκαν στο Ασήμι. Έγινε η επιλογή μερικών δεκάδων ανδρών, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στις φυλακές Ηρακλείου (Στοά Μακάσι). Οι υπόλοιποι, μετά από λίγες ημέρες επέστρεψαν στο χωριό τους. Κατά την επιστροφή, έγινε αντιληπτό ότι η Γερμανοί είχαν λεηλατήσει όλες τις οικίες, είχαν αφαιρέσει κάθε πολύτιμο αγαθό, από ρούχα, έπιπλα, οικόσιτα, καρπούς, ακόμα και τις πόρτες των σπιτιών.

Συντελέστηκε έτσι η πλήρης καταστροφή και ερήμωση. Και ακολούθησε ο πόνος και ο κόπος της αποκατάστασης και της ανόρθωσης.

Ήρθε μερικώς η Νέμεση και η Δίκη, για να τιμωρήσουν τους σφαγείς . Για τις εκτελέσεις και την καταστροφή του Σωκαρά, καθώς και τις άλλες πράξεις που τέλεσε σε βάρος των Κρητικών, ο Στρατηγός Μύλλερ, ο προκάτοχος του, Στρατηγός Μπρούνο Μπρόγερ και μαζί τους ο Φρούραρχος της Γκεστάπο Μοιρών, Τίτο Σπρέγκερ καταδικάστηκαν σε θάνατο. Η ποινή επεβλήθη, με την με αριθμό 3/9-12-1946 απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου Εγκληματιών πολέμου. Τούτοι, εκτελέστηκαν συμβολικά, έξι χρόνια μετά την έναρξη της Μάχης της Κρήτης, το πρωί της 20ης Μαΐου 1947.
Τιμωρό χέρι για τον αιμοσταγή δοσίλογο Νικόλαο Μαγιάση έγινε ο Γεώργιος Βρέντζος ή Τηγανίτης, παγκρήτιο σύμβολο τιμωρίας και παραδειγματισμού. Χώρος της γνωστής αυτοδικίας, έγινε το ίδιο το Δικαστήριο του Ηρακλείου και ο λόγος ήταν η ατιμωτική θανάτωση του αδελφού του Μιχάλη, στο οροπέδιο της Νίδας.

Γ. Η ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΜΝΗΜΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ.

Ένα κινέζικο γνωμικό λέει: «Την κατάρα μου να έχεις και να ζήσεις σε ενδιαφέρουσα εποχή.».
Είμαστε συνεπώς, υποχρεωμένοι να συντηρούμε την μνήμη, για να μην βιώσουμε τις ίδιες καταστάσεις. Μετά από μια μακρά ευρωπαϊκή ειρήνη, είμαστε ήδη σε έναν νέο πόλεμο στην Ουκρανία αφού προηγήθηκαν άλλοι στα Βαλκάνια.

Μπαίνουμε σε μια ιστορική φάση πολυκεντρικού κόσμου, με πολλαπλές κρίσεις και τριγμούς ανακατατάξεων και αλλεπάλληλων παντοειδών κρίσεων. Πολύ φοβάμαι, ότι οι μυλόπετρες της Ιστορίας, που αλέθουν ήδη αλλού, δεν είναι απίθανο να χτυπήσουν την πόρτα μας.
Έχουμε χρέος να ζητάμε αποκατάσταση των ευθυνών, συντήρηση της αλήθειας και να διατηρούμε τομές στον χώρο των αξιών. Δικαιοσύνη. Αλήθεια. Ελευθερία. Όλοι οι σφαγείς, όλα τα ονείδη της Ιστορίας επενδύουν στην λήθη και υπολογίζουν στην εφήμερη ισχύ της εξουσίας τους.
Το Διεθνές Δίκαιο, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για τα εγκλήματα του πολέμου είναι θεσμοί που σηματοδοτούν την έστω αργή και ημιτελή, αλλά πάντως την πρόοδο του πανανθρώπινου πολιτισμού. Κανένας αδικητής να μην μένει ατιμώρητος και πουθενά. Είτε πολιτικός είτε στρατιωτικός εντεταλμένος. Αυτό επιτάσσει ο ανθρωπισμός και η δικαιοσύνη.
Ο τέως ΠτΔ Π. Παυλόπουλος, προέβη πρόσφατα στις ακόλουθες επισημάνσεις: «Οι απαιτήσεις της Ελλάδας για το αναγκαστικό δάνειο της κατοχής και τις αποζημιώσεις από τα εγκλήματα της ναζιστικής θηριωδίας, είναι πάντοτε νομικώς ενεργές και δικαστικώς επιδιώξιμες.
Μέσα στο πλαίσιο της Ιστορικής Μνήμης και μακριά από κάθε λογική αντεκδίκησης, εντάσσονται οι αξιώσεις της. Η Δικαιοσύνη της Ιστορίας απαιτεί από τους θύτες να ολοκληρώσουν την συγγνώμη τους αποδίδοντας στην Ελλάδα αυτό που δικαιωματικώς της ανήκει. Τούτο προκειμένου το μήνυμα «Δεν ξεχνάμε. Ποτέ ξανά» να καταστεί πράξη.

Τούτο σημαίνει πως αν η Γερμανία εννοεί και αναγνωρίζει στο ακέραιο τις ευθύνες της για το ναζιστικό παρελθόν της οφείλει , αμέσως να πράξει έναντι της Ελλάδος εκείνο το οποίο επιβάλλει τόσο η Ιστορική διαδρομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και ο κοινός Ευρωπαϊκός Νομικός Πολιτισμός.
Οι απαιτήσεις, εντάσσονται στις αποζημιώσεις λόγω ανθρωπίνων θυμάτων και υλικών καταστροφών στην Ελλάδα από τα στρατεύματα κατοχής. Η νομική βάση των απαιτήσεων βρίσκει σταθερό έρεισμα κυρίως στις διατάξεις του άρθρου 3 της Δ’ Σύμβασης της Χάγης του 1907 . Αυτές που κωδικοποίησαν και τις έως τότε διατάξεις του Δικαίου του Πολέμου».

Δ. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Αυτή την στάση της χώρας μας, επιβάλλει ο στοιχειώδης σεβασμός της Ιερής Μνήμης των θυμάτων και του Σωκαρά.
Πέραν τούτων, είναι και θέμα ισχύος. Αν στο μέλλον, ο κάθε αδικητής γνωρίζει ότι θα τιμωρηθεί και θα αποζημιώσει, η περιστολή της αδικίας είναι βέβαιη. Αντίστροφη λειτουργία, έχει η αδυναμία επιβολής του δικαίου. Η αδυναμία αυτή και η παράλειψη, δυναμώνει το άδικο και το μαύρο υλικό του κάθε τόπου, της κάθε χώρας και του κόσμου ολάκερου.

Με συναίσθημα και τιμή στεκόμαστε μπροστά στον τύμβο και την μνήμη των θυμάτων του Σωκαρά και του κόσμου όλου. Τα μικρά της καθημερινότητας, γεννούν τα μεγάλα της Ιστορίας. Οι δράσεις, οι αξίες και οι αντιστάσεις όλων, μπαίνουν στον κοινό λογαριασμό που δοξάζει ή αμαυρώνει το παρόν και πλάθει το μέλλον.
Εύχομαι, να τιμούμε την Ιερή Μνήμη των παλαιών μας, με νέα φιλοπρόοδα και θετικά έργα, που σηκώνουν τον άνθρωπο και την αξία του με αλληλεγγύη, συναίσθημα και αγάπη για τον τόπο.

Νίκος Κ Σκουλάς.

Δικηγόρος
Αντιπεριφερειάρχης Τεχνικών Έργων Περιφέρειας Κρήτης.