Γυναίκες εργαζόμενες, φοιτήτριες και μη απασχολούμενες, γυναίκες που έχουν αντιμετωπίσει βία ή διακρίσεις στέλνουν το δικό τους μήνυμα υπέρ της ισότητας και κατά των διακρίσεων για τη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας.
Τα στοιχεία του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι σοκαριστικά: μία στις δέκα γυναίκες ηλικίας από 15 ετών και άνω έχει υποστεί κάποια μορφή βίας, ενώ μία στις δέκα δηλώνει ότι βίωσε σεξουαλική βία από ενήλικα πριν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας της. Μέσα σε ένα χρόνο 16,7 εκατομμύρια γυναίκες υπέστησαν σωματική βία ή σεξουαλική κακοποίηση σε χώρες της ΕΕ.
Σε παγκόσμιο επίπεδο 500 εκατομμύρια γυναίκες δεν γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση, ενώ 129 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια σε 29 χώρες του κόσμου έχουν υποστεί κλειτοριδεκτομή.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία της τηλεφωνικής γραμμής SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Ισότητας Φύλων, που απευθύνεται σε γυναίκες θύματα βίας, από τις 5.088 κλήσεις που δέχθηκε η γραμμή το 2018, το 70% έγιναν από τις ίδιες τις κακοποιημένες γυναίκες και αφορούσαν σε ενδοοικογενειακή βία με δράστη κυρίως τον σύζυγο (87%), σε σεξουαλική παρενόχληση (4%) και σε περιπτώσεις βιασμού (1%).
Αντίστοιχα, από τις 1.518 γυναίκες που φιλοξενήθηκαν στους ξενώνες φιλοξενίας της Γενικής Γραμματείας από την αρχή της λειτουργίας τους, το 71% αντιμετώπισαν ενδοοικογενειακή βία με δράστη το σύζυγο/σύντροφο, το 3% έπεσαν θύμα βιασμού, το 3% κατήγγειλαν σεξουαλική παρενόχληση και το 3% ήταν θύματα τράφικινγκ.
Η πρώτη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε το 1909 με πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ και υιοθετήθηκε δύο χρόνια αργότερα από τη Σοσιαλιστική Διεθνή. Τα Ηνωμένα Έθνη ξεκίνησαν να γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στο Διεθνές Γυναικείο Έτος του 1975. Το 1977, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών κάλεσε τα κράτη μέλη να ανακηρύξουν την 8η Μαρτίου ως Ημέρα του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των γυναικών και την παγκόσμια ειρήνη.
Το θέμα που έχει ορίσει ο ΟΗΕ για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επικεντρώνεται σε καινοτόμους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να προωθήσουμε την ισότητα των φύλων και την ενδυνάμωση των γυναικών, ιδίως στους τομείς της κοινωνικής προστασίας, της πρόσβασης σε δημόσιες υπηρεσίες και των βιώσιμων υποδομών.
Πέντε γυναίκες από διαφορετικούς χώρους, μιλούν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει μια γυναίκα σήμερα.
Δρ. Λήδα Κοβάτση, ιατροδικαστής και αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Ιατρικής του ΑΠΘ
Οι γυναίκες που είναι θύματα βίας θα πρέπει από το πρώτο κιόλας περιστατικό να το καταγγέλλουν και να μην αφήνουν την καταχρηστική συμπεριφορά να συνεχιστεί, είναι το μήνυμα που δίνει για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας η αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Ιατρικής του ΑΠΘ και ιατροδικαστής δρ. Λήδα Κοβάτση.
«Σε κάθε περίπτωση, η άσκηση σωματικής βίας και η περιγραφή που γίνεται κάθε φορά από το θύμα, δεν παύουν να με εκπλήσσουν γιατί κάθε περιστατικό είναι διαφορετικό και γιατί μέσα από αυτά τα περιστατικά φαίνεται η αδυναμία διαχείρισης του θυμού», λέει η κ. Κοβάτση.
«Ως ιατροδικαστής έχω αντιμετωπίσει πολλά περιστατικά βίας κατά των γυναικών. Όμως τα περιστατικά βίας δεν περιορίζονται στις γυναίκες. Υπάρχουν και άντρες θύματα βίαιης συμπεριφοράς εκ μέρους των γυναικών αλλά είναι σαφώς μικρότερος ο αριθμός τους. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να μεταφέρουμε στην κοινωνία γιατί είναι πιθανό οι άντρες που πέφτουν θύματα να διστάζουν να το αναφέρουν, οπότε να υποτιμάται το φαινόμενο της κακοποίησης των αντρών» αναφέρει η κ. Κοβάτση στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Στο ερώτημα εάν σήμερα στο χώρο της ιατρικής αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη οι γυναίκες επισημαίνει ότι «ναι, υπάρχει επιφύλαξη σε κάποιες μάχιμες και σκληρές ειδικότητες. Για παράδειγμα στη χειρουργική ή στην ιατροδικαστική. Πιο άνετα θα νιώθει ένας ασθενής σε μια γυναίκα δερματολόγο ή παιδίατρο απ’ ό,τι σε μια γυναίκα χειρουργό ή ιατροδικαστή».
Η κ. Κοβάτση δηλώνει ότι η μεγάλη της αδυναμία είναι οι φοιτητές της και η διδασκαλία. «Αυτή είναι μία δραστηριότητα που δεν τελειώνει με την αποχώρηση από τους χώρους του Πανεπιστημίου, καθώς η διόρθωση των εργασιών γίνεται στο σπίτι, συνήθως τις βραδινές ώρες που επικρατεί απόλυτη ησυχία. Παράλληλα όμως με το εκπαιδευτικό και το ερευνητικό έργο υπάρχει και η Ιατροδικαστική η οποία είναι μία μάχιμη ιατρική ειδικότητα. Δεν υπάρχει ωράριο, δεν υπάρχει σαββατοκύριακο, δεν υπάρχει αργία. Το τηλέφωνο είναι πάντα ανοιχτό, στη διάθεση των προανακριτικών και ανακριτικών αρχών και των πολιτών.
Η οικογενειακή ζωή εξελίσσεται παράλληλα, όχι όμως και ανεξάρτητα καθώς πολλές φορές η οικογενειακή γαλήνη και οι οικογενειακές δραστηριότητες διακόπτονται βιαίως από ένα τηλεφώνημα ή από μία κλήση σε αυτοψία και η μαμά εγκαταλείπει αναγκαστικά την υπόλοιπη παρέα. Δεν ξέρω αν συνηθίζεται, θα πρέπει να ρωτήσετε τα παιδιά μου. Σίγουρα όμως είναι κάτι που μαθαίνουν να το διαχειρίζονται, και σε αυτό ελπίζω ότι βοηθάει το γεγονός ότι κάθε φορά τους εξηγώ για ποιο λόγο έφυγα και ποια είναι η κοινωνική διάσταση και συνεισφορά αυτού του λειτουργήματος», προσθέτει.
Ρίτα Ουρογουαΐνο, γραμματέας του Συλλόγου Νιγηριανών Γυναικών Ελλάδας
Το μήνυμα που θέλει να στείλει η Ρίτα Ουρογουαΐνο για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας είναι «ότι πρέπει να μιλάμε». Πρόκειται για ένα μήνυμα που πηγάζει πρώτα- πρώτα από τα βιώματά της. «Έτρωγα ξύλο από τον πρώην άντρα μου αλλά δεν έκανα κάτι. Αποφάσισα να φύγω μόνο όταν κατάλαβα ότι θα με σκότωνε, αν δεν έκανα κάτι. Η σιωπή σκοτώνει. Και δεν μιλάω μόνο για την ενδοοικογενειακή βία, αλλά για όλα τα προβλήματα», εξομολογείται στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η γραμματέας του Συλλόγου Νιγηριανών Γυναικών Ελλάδας.
Οι γυναίκες μεταναστευτικής καταγωγής στην Ελλάδα, εξηγεί, αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες, με κυριότερη το γεγονός ότι συχνά δεν έχουν νομιμοποιητικά έγγραφα. «Εάν έχεις χαρτιά είσαι ανεξάρτητη. Αν δεν έχεις χαρτιά είσαι υποχρεωμένη να είσαι εξαρτημένη από τον άντρα σου και την ίδια ώρα δεν μπορείς να βρεις σωστή δουλειά, δεν μπορείς ούτε να νοικιάσεις σπίτι. Επίσης, πολλές γυναίκες δεν πηγαίνουν καν στο νοσοκομείο, γιατί φοβούνται». Συχνό φαινόμενο για τις μετανάστριες στην Ελλάδα είναι, συγχρόνως, ότι δουλεύουν χωρίς να πληρώνονται, ακόμα και για χρόνια.
Μετά από 29 χρόνια διαμονής στην Ελλάδα, η Ρίτα Ουρογουαΐνο εκτιμά ότι η κατάσταση για τους μετανάστες βελτιώνεται διαρκώς, «ωστόσο πρέπει να αλλάξουν κάποια πράγματα», επισημαίνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και καταθέτει την προσωπική της εμπειρία: «Για δέκα χρόνια έχασα την άδεια παραμονής μου στη χώρα. Εξαιτίας χρεών που προέκυψαν από το κλείσιμο της επιχείρησής μου, δεν είχα φορολογική ενημερότητα και πήρα απορριπτική απάντηση για την άδεια παραμονής. Η συνέπεια ήταν ότι χωρίς χαρτιά δεν μπορούσα να δουλέψω και άρα να πληρώσω τα χρέη μου».
Σήμερα στα 53 της φοιτά σε σχολή μαγειρικής για να μπορέσει να ασχοληθεί επαγγελματικά με ένα αντικείμενο που της αρέσει. Μαγειρεύει συχνά γεύσεις της πατρίδας της στις εκδηλώσεις του Συλλόγου και του Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών, ωστόσο τώρα θέλει να μάθει τα μυστικά και της ελληνικής κουζίνας.
«Πρέπει να συνεχίζουμε τον αγώνα δυναμικά, με χαμόγελο, επιμονή και υπομονή και να μην το βάζουμε κάτω μέχρι να πετύχουμε τον στόχο μας. Και αυτό είναι κάτι που αφορά όλες τις γυναίκες. Κάθε μέρα παλεύουμε για διάφορα πράγματα», καταλήγει.
Εκδήλωση για το ρόλο της γυναίκας συνδιοργανώνουν το Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών και ο Σύλλογος Νιγηριανών Γυναικών σήμερα, στις 3 μμ, στο χώρο του Φόρουμ (Πατησίων 81 και Χέυδεν).
Ζωή Κόκαλου, εργαζόμενη σε ΜΚΟ
«Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας πρέπει να είναι μέρα αγώνα και μέρα μνήμης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τους αγώνες των γυναικών εργατριών για ισοτιμία στις αμοιβές, στα ωράρια εργασίας, στο δικαίωμα της ψήφου. Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από αυτούς τους αγώνες. Δεν είναι λίγες οι νεκρές που θρηνήσαμε και θρηνούμε ακόμα. Στο σύνολο του ανθρώπινου πληθυσμού οι γυναίκες και οι θηλυκότητες υφίστανται διώξεις, κακοποίηση, παρενοχλήσεις, ακραία φτώχεια, αποκλεισμούς, στιγματισμό, ωστόσο συνεχίζουν να παλεύουν καθημερινά για την επιβίωσή τους και την αξιοπρέπειά τους», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ζωή Κόκαλου, εργαζόμενη σε ΜΚΟ.
Ο βαθμός βελτίωσης της θέσης της γυναίκας, συνεχίζει η κ. Κόκαλου, «εξαρτάται από την οπτική γωνία που το βλέπουμε. Στην Ινδία τις γυναίκες τις καίνε ακόμα, στην Αφρική τις γυναίκες τις κόβουν ακόμα, στην Αμερική όταν είσαι μαύρη κινδυνεύεις να πεθάνεις στη γέννα περισσότερο από μία λευκή. Ο δυτικός κόσμος, από την άλλη, θέλει να αισθάνεται ότι έχει φτάσει σε ένα καλό επίπεδο η ισότητα των φύλων και η ασφάλεια των γυναικών και των θηλυκοτήτων.
Και όμως στην Ελλάδα θρηνούμε γυναίκες που πήγαν και κατήγγειλαν βιασμό στα αστυνομικά τμήματα ή κακοποίηση από τους γονείς τους, και βιώνουμε οικογενειακά δράματα, όπως το στραγγαλισμό μιας γυναίκας μπροστά στα βρέφη παιδιά της. Βλέποντάς το πιο σφαιρικά, το πρώτο ζητούμενο είναι η ασφάλεια, να είμαστε ζωντανές, να περπατάμε, να εργαζόμαστε και να διεκδικούμε ένα ζωτικό χώρο ασφάλειας. Πρέπει λοιπόν να αναρωτηθούμε ως κοινωνία αν το έχουμε κατακτήσει αυτό».
Και προσθέτει λέγοντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Ένα ακόμη ερώτημα είναι πόσο ευάλωτες αισθάνονται οι γυναίκες αυτές μέσα σε καταστάσεις κάθε είδους κρίσεων είτε οικονομικές, είτε προσφυγικές. Η φτώχεια και εξαθλίωση γενικώς, και ειδικώς στην Ελλάδα, δεν αφορά αμιγώς τον ελληνικό πληθυσμό αλλά αφορά και τις μετανάστριες και τις προσφύγισσες. Είναι μία ανοιχτή συνομιλία της πατριαρχίας και του καπιταλισμού πάνω στα σώματά μας».
Η κ. Κόκαλου σχολιάζει και την εργασιακή ανισότητα που βιώνουν οι γυναίκες στην Ελλάδα. «Ως εργαζόμενη, δεν μπορώ να κλείσω τα μάτια μου στα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που δείχνουν ότι η Ελλάδα πρωτοστατεί αρνητικά, με το χαμηλότερο δείκτη ισότητας των φύλων. Σε μία εποχή καταστρατήγησης των εργασιακών μας δικαιωμάτων, την κατάσταση αυτή τη σηκώνουμε όλες μαζί. Η μισθολογική διαφορά στην Ελλάδα είναι στο 45,2%. Οι εργαζόμενες γυναίκες σε ΜΚΟ, όπως είμαι εγώ, αισθανόμαστε ότι εργαζόμαστε σε συνθήκες επισφάλειας με επαναλαμβανόμενες συμβάσεις ορισμένου χρόνου.
Προβληματίζομαι, ιδιαίτερα επίσης, για τις συνθήκες που εργάζονται οι έγκυες γυναίκες, οι οποίες αγωνιούν αν θα καλυφθούν τα επιδόματά τους κι αν θα τους δοθούν οι άδειες μητρότητας. Όπως επίσης και για τις γυναίκες που δέχονται σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας τους και φοβούνται να μιλήσουν για να μη χάσουν τη δουλειά τους», υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Όλη αυτή η κατάσταση δημιουργεί ένα κλίμα και ένα πλαίσιο, σιωπής, αγωνίας κι απελπισίας. Τέτοιες μέρες-σύμβολα, είναι σημαντικές για να ακουστεί η φωνή μας. Πρέπει να ακούγεται κάθε μέρα η φωνή μας», συμπληρώνει.
Όσον αφορά το μήνυμα που θα έστελνε στο πλαίσιο της σημερινής ημέρας η κ. Κόκαλου καταλήγει: «Είναι λάθος να στέλνουμε κάποιο μήνυμα μόνο προς τις γυναίκες και τις θηλυκότητες, γιατί αυτή την κοινωνία την αποτελούν όλοι. Απευθυνόμενη στην τοξική αρρενωπότητα θέλω να πω: «ως εδώ, σταματήστε να βιάζετε, σταματήστε να χτυπάτε». Στην υπόλοιπη κοινωνία θα ήθελα να πω, να σταματήσει να κλείνει το στόμα της και να το κουκουλώνει. Είναι υπόθεση όλων μας».
Δανάη Σαραντοπούλου, φοιτήτρια Επικοινωνίας και ΜΜΕ
Η Δανάη Σαραντοπούλου βρίσκεται στο τρίτο έτος των σπουδών της στο τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στο ΕΚΠΑ και θέλοντας να στείλει το δικό της μήνυμα για τη σημερινή μέρα, τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Το βασικό είναι να γνωρίζουμε τι είναι η Ημέρα της Γυναίκας και γιατί γιορτάζεται, ποια είναι τα γεγονότα. Ήταν μία εξέγερση. Μία ανάγκη να έχουμε μία ισότιμη θέση στην κοινωνία.
Η Ημέρα της Γυναίκας πρέπει να είναι μια μέρα που να νιώθουμε όλες την ανάγκη να βγούμε στο δρόμο για να υπερασπιστούμε τη θέση μας, η οποία συνεχώς βάλλεται, είτε από το ανδρικό φύλο, είτε από τον εργοδότη είτε από τον οποιονδήποτε. Κάνουμε αγώνα ενάντια στην πατριαρχία, η οποία καθημερινά μας καταπιέζει. Είναι μία μέρα που μαζί με όσους καταλαβαίνουν την καταπίεση που υφίσταται η οποιαδήποτε γυναίκα στη ζωή της θα βγουν και αυτοί και θα αντιταχθούν σε αυτό».
«Δεν μπορούμε να λέμε ότι η θέση της γυναίκας έχει βελτιωθεί όταν καθημερινά διαβάζουμε ειδήσεις ότι κάποια γυναίκα δολοφονήθηκε, βιάστηκε, κακοποιήθηκε, δέχτηκε σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο της δουλειάς της. Αυτό δεν είναι πρόοδος. Δεν πρέπει να φοβόμαστε και πρέπει να παλεύουμε κάθε μέρα συλλογικά και ατομικά πάνω στο κομμάτι της καταπίεσης και να μην κάνουμε τη χάρη σε κανέναν σεξιστή να είμαστε αυτό που θέλει», καταλήγει η κ. Σαραντοπούλου.
Βίκυ Καρκάνη, ηθοποιός
Για τη Βίκυ Καρκάνη, πρώην εργαζόμενη στην Κομισιόν στις Βρυξέλλες και ηθοποιό στη θεατρική ομάδα «ΑΛΜΑ», η Ημέρα της Γυναίκας, την κάνει να αισθάνεται «υπερηφάνεια και ευγνωμοσύνη για ένα κεκτημένο που θα έπρεπε να ήταν δικαιωματικά δεδομένο».
Όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η μέρα αυτή είναι «μία υπενθύμιση ότι η χρήση αυτού του κεκτημένου δεν είναι ακόμα ισότιμα εφικτή για όλες μας και βαθιά ελπίδα ότι ο κόσμος δεν προχωράει μόνο με «φωτιά και με μαχαίρι», ότι όλο και περισσότεροι μοιραζόμαστε το ίδιο συναίσθημα, ότι μαζί με την ευρεία και ουσιαστική παραδοχή θα έρθει και η πρακτική εφαρμογή της ισότητας και ισονομίας ως θεμελιώδους δικαιώματος».
Ακόμη η κ. Καρκάνη επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Όσον αφορά στο δυτικό κόσμο -και χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ολοένα και περισσότερες, σπουδαίες και φωτεινές εξαιρέσεις-, παρόλο που όντως υπάρχει σημαντική εξέλιξη ως προς την ισότητα και την κατάρριψη των στερεοτυπών σχετικά με την εξέλιξη των γυναικών σε μορφωτικό και επαγγελματικό επίπεδο, -για παράδειγμα όλο και πιο διευρυμένη κατάρριψη παλαιότερων πεποιθήσεων σχετικά με το τι καθορίζει ένα επάγγελμα, χόμπι, μορφωτικό αντικείμενο ως «γυναικείο» και με τη διαφορά του από ένα αντίστοιχο «αντρικό»-, δυστυχώς θεωρώ ότι έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε προς την ισότητα τόσο πρακτικά όσο και συμπεριφοριστικά».
«Σε ένα εργασιακό περιβάλλον για παράδειγμα, μια γυναικεία φωνή χρειάζεται να καταβάλει καθημερινά και επανειλημμένα μεγαλύτερη δύναμη για να αποκτήσει την ίδια ένταση και να μην διακοπεί από μία αντρική. Μία ικανή, ευφυής και χαρισματική γυναίκα καλείται πολύ πιο συχνά να διαβεβαιώνει για την αποτελεσματικότητά της, ώστε να αναλάβει μία διευθυντική θέση. Μία μητέρα με όρεξη και όνειρα για επαγγελματική εξέλιξη δεν απολαμβάνει ακόμα τις ίδιες ευκαιρίες και ευκολίες με τους συναδέλφους της», συμπληρώνει.
Τέλος η κ. Καρκάνη σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Οι εικόνες και τα ερεθίσματα που λαμβάνουμε από τα ΜΜΕ, τα social media και τον κόσμο του θεάματος δεν είναι ακόμα ούτε αριθμητικά ίσες, ούτε απογυμνωμένες από κοινωνικά στερεότυπα σχετικά με την εικόνα και το ρόλο που θα «πρέπει» να έχει μία γυναίκα σήμερα. Υπάρχουν ακόμα πολλές περισσότερες «νόρμες», πολλοί περισσότεροι περιορισμοί και αμέτρητα «κουτάκια», τα οποία θα πρέπει να πλαισιώσουν τη γυναικεία έκφραση και εικόνα προκειμένου να γίνει κοινωνικά αποδεκτή, συγκριτικά με την αντίστοιχη αντρική. Για να μην αναφερθούμε βέβαια στις καθημερινές ακρότητες και καταπατήσεις της ελευθερίας και ισότητας των γυναικών εκτός των δυτικών πλαισίων».
