Από την πρώτη στιγμή ανάρτησης των δασικών χαρτών προγραμμάτισα επαφές με την Αντιπεριφερειάρχη Ρεθύμνου και τους δημάρχους Αγίου Βασίλειου, Ανωγείων, Ρεθύμνου, Μυλοποτάμου και Αμαρίου. Σε αυτή την κατεύθυνση αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί η χθεσινή τηλεδιάσκεψη με τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος κ. Γιώργο Αμυρά και φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου καθώς και εκπροσώπους του Δικηγορικού Συλλόγου, του Τεχνικού Επιμελητηρίου και του παραρτήματος Κρήτης του ΓΕΩΤ.Ε.Ε., ελπίζοντας πως όλοι μαζί μπορούμε να καταλήξουμε σε ένα ουσιαστικό πλαίσιο λύσεων
Σκέλος πρώτο: Αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης-πολιτικό πλαίσιο
Με δεδομένη τη σημασία που έχει η κατοχή και η αξιοποίηση των γαιών στον πυρήνα της κρητικής κοινωνίας θεωρώ ως ελάχιστη υποχρέωση να τοποθετηθώ ξεκάθαρα και υπεύθυνα για το ζήτημα των δασικών χαρτών. Ήδη από τις 7/4/2017 έχω καταθέσει μια πλήρη κοινοβουλευτική παρέμβαση για το ζήτημα. Υπάρχει ρητή μνημονιακή υποχρέωση ολοκλήρωσης των δασικών χαρτών μέχρι το τέλος 2021, ωστόσο πέρα από αυτό είναι ξεκάθαρο πως η ορθή ολοκλήρωση της κατάρτισης των δασικών χαρτών, ασφαλώς και αποτελεί ένα ουσιαστικό εργαλείο, η αξία του οποίου και η συμβολή του στην αναπτυξιακή διαδικασία της χώρας είναι κοινά αποδεκτή.
Η Ελλάδα είναι εδώ και πολλά χρόνια η μοναδική χώρα στην Ευρώπη χωρίς Δασολόγιο. Και για να είμαστε απολυτά ειλικρινείς αυτή η διαχρονική αβελτηρία και η αστοχία ανάπτυξης του εργαλείου των χαρτών από το ελληνικό δημόσιο οδηγεί σήμερα στα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε.
Σε αυτή την κατεύθυνση, η προηγουμένη κυβέρνηση είχε όλο το πολιτικό χρόνο να χειριστεί το ζήτημα με τη δέουσα προσοχή. Μέχρι το 14/11/2014 είχαν ξεκινήσει κάποιες απόπειρες για την κύρωση των δασικών χαρτών. Τον Μάιο του 2016 υπήρχε στασιμότητα, είχε αναρτηθεί μόλις το 1,12% των δασικών χαρτών και είχε κυρωθεί μόλις το 0.81%. Τότε ήρθε στη Βουλή η νομοθετική ρύθμιση ν.4389 (16/5/2016) και ξεκίνησε η διαδικασία για τους δασικούς χάρτες με κυρίαρχο εργαλείο τη δημιουργία οικιστικών πυκνώσεων βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων (ΦΕΚ ΑΑΠ/145/2016). Στις 21/12/2017 κυρώθηκε μερικώς το 31,39 % των χαρτών (1/3 της χώρας).
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της τότε κυβέρνησης, μέσα στο 2020 θα είχε ολοκληρωθεί η κύρωση του 100% των δασικών χαρτών, γεγονός που δείχνει άγνοια κινδύνου και υπερβολική αισιοδοξία. Όχι μόνο αυτό δεν έγινε, αλλά με βάση την προχειρότητα που ακολουθήθηκε και εν μέσω αντιδράσεων πάγωσε τη διαδικασία προκειμένου να μην αντιμετωπίσει επιπρόσθετο πολιτικό κόστος σε επίπεδο επικράτειας. Οι επιπτώσεις που ακολούθησαν αυτή την προχειρότητα ήταν πολλές, αισθητά περισσότερες από αυτές που αντιμετωπίζουμε σήμερα και αυτό μπορεί εύκολα να το πιστοποιήσει οποίος ανατρέξει στον τύπο της εποχής. Εκείνη την περίοδο και στην κατεύθυνση του να λειτουργήσει έγκαιρα και αξιόπιστα ο κρατικός μηχανισμός κατέθεσα εκ νέου ερώτηση στον αρμόδιο υπουργό θέτοντας τρία βασικά ερωτήματα.
1.Πώς προτίθεται το Υπουργείο να διορθώσει τις στρεβλώσεις που παρατηρηθήκαν με την εφαρμογή του ν. 4389/2016;
2.Υπάρχει βούληση να αντιμετωπιστούν τα σημαντικά προβλήματα στελέχωσης της Διεύθυνσης Δασών Ρεθύμνου προκειμένου να ανταπεξέλθει στο δύσκολο έργο της πρώτης ανάρτησης, της εξέτασης των αντιρρήσεων και της χαρτογράφησης ολόκληρου του νομού διότι το 8% έπρεπε να ξαναγίνει λόγω αλλαγών στη νομοθεσία και νεώτερων διοικητικών πράξεων.
3.Προτίθεται το Υπουργείο να αναπροσαρμόσει το πλαίσιο που αφορά την επιβολή και είσπραξη προστίμων που πηγάζουν από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας μέχρι το τέλος του 2019, οπότε λήγει και η διαδικασία ολοκλήρωσης και κύρωσης των δασικών χαρτών;
Είναι ξεκάθαρο ότι αν είχαν γίνει αυτά, σήμερα δε θα αντιμετωπίζαμε αυτό το πρόβλημα. Η τότε Κυβέρνηση ευρισκόμενη σε πανικό, ισορροπώντας σε ιδεοληψίες και πραγματικότητα, προσπάθησε να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που η ίδια δημιούργησε με τον ν.4389/16, με αποτέλεσμα η προχειρότητα και έλλειψη στρατηγικής κατά το σχεδιασμό να οδηγήσει σε λάθη τα οποία έσπευσαν να θεραπεύσουν με βιαστική και χωρίς δικλείδες νομοθέτηση.
Αποτέλεσμα: Η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματική τη διάταξη του ν.4389/16. Το ίδιο ακολούθησε και με τις «οικιστικές πυκνώσεις» που υπήρξαν μια επινόηση προκειμένου να προχωρήσει η κύρωση των υπολοίπων τμημάτων του δασικού χάρτη χαρακτηρίζοντας την όλη διαδικασία «απρόσφορη για την επιτάχυνση της κύρωσης των δασικών χαρτών ή για την ενημέρωση της διοίκησης». Επιπρόσθετα, την ίδια περίοδο είχαν ανατεθεί και οι μελέτες για όλες τις υπόλοιπες περιοχές συμπεριλαμβανομένου και της Κρήτης.
Διγλωσσία από τον ΣΥΡΙΖΑ
Συνοψίζοντας, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι παραλάβαμε από το ΣΥΡΙΖΑ όχι για λόγους πολιτικής αντιπαράθεσης αλλά για να αναδειχθεί η διγλωσσία των στελεχών του σε τοπικό επίπεδο. Άφησαν ως πολιτική παρακαταθήκη μια κατάσταση δραματική με πλήρη έλλειψη σωστής αποτύπωσης και αξιολόγησης και συνεκτίμησης διοικητικών υφισταμένων πράξεων που οδήγησε στο σημερινό πρόβλημα παρόλο που ήταν συμβατική υποχρέωση των μελετητών που οι ίδιοι όρισαν, με διαδικασίες που εκείνοι επέλεξαν, και έρχονται σήμερα και διαμαρτύρονται!
Ο λαϊκισμός στο μεγαλείο του! Παράλληλα, με βάση το πλαίσιο που νομοθέτησαν και τη διαδικασία που θα είχαμε αν ήταν κυβέρνηση αυτοί που τώρα με ευκολία διαμαρτύρονται, είναι χαρακτηριστικό το εξής δεδομένο: για το 50% της χώρας που έχουν εκπονηθεί δασικοί χάρτες συνολικά έγιναν 170.000 αντιρρήσεις από πολίτες. Όπως έχει τονίσει και ο συντοπίτης μας κ. Χατζηδάκης «το 2018 και το 2019 εξετάστηκαν μόλις 10.000 αντιρρήσεις».
Αν λοιπόν προχωρούσαμε με βάση το σχεδιασμό του ΣΥΡΙΖΑ, η εξέταση των αντιρρήσεων στο 50% της χώρας θα ολοκληρωνόταν σε 27 χρόνια! Κρατώντας ολόκληρες περιοχές σε ομηρία. Φανταστείτε να γινόταν αυτό τώρα τι θα είχαμε ακούσει.
Σε αντίθεση με την επικίνδυνη αυτή προχειρότητα η Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη προχωρά με σταθερό βηματισμό στην αντιμετώπιση των προβλημάτων. Ως κομβικό βήμα αναφέρω την Υπουργική Απόφαση για την αναμόρφωση και εκ νέου ανάρτηση των δασικών χαρτών, θέτοντας σε ισχύ τις νέες θεσμικές προβλέψεις του περιβαλλοντικού νόμου 4685/2020 με την οποία καταγράφονται οι πράξεις της διοίκησης (διοικητικές πράξεις), με τις οποίες εκτάσεις απώλεσαν τον δασικό τους χαρακτήρα πριν το 1975 με τις σχετικές συνέπειες στους νέους δασικούς χάρτες, αποδεικνύοντας εμπράκτως τη συνέχεια του κράτους και σεβόμενοι τον πολίτη, προβλέπονται οι διαδικασίες για την αναμόρφωση των δασικών χαρτών που αναρτήθηκαν πριν την εφαρμογή του νέου περιβαλλοντικού νόμου (συμπεριλαμβανομένων των μερικώς ή ολικώς κυρωθέντων) και προβλέπονται και οι διαδικασίες για τη γρήγορη εξέταση των πρόδηλων σφαλμάτων και των αντιρρήσεων. Και όλα αυτά ως ένα πρώτο αλλά συνεκτικό βήμα.
Επιπρόσθετα, συμφωνήθηκε και ελπίζουμε να προχωρήσει γρήγορα, ιδιαίτερα στο νομό μας η υλικοτεχνική και στελεχιακή ενίσχυση των Διευθύνσεων Δασών των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων ώστε να ανταπεξέλθουν στις διαδικασίες αναμόρφωσης και επανανάρτησης των χαρτών χωρίς σημαντική εργασιακή επιβάρυνση και χρονική καθυστέρηση, ενώ προτάθηκαν λύσεις σχετικά με την έγερση των αγωγών του Δημοσίου στο κτηματολόγιο.
Τι επιδιώκει ο νόμος «Χατζηδάκη»
Αναφέρω ενδεικτικά για να καταλάβουν οι πολίτες και ειδικά οι παραγωγοί, κάποιες από τις διοικητικές πράξεις που ενσωματωθήκαν ενώ μέχρι χθες οι περιουσίες τους θα ήταν δασικές:
• Αποφάσεις κύρωσης διανομών και αναδασμών για το σύνολο των εκτάσεων που αναφέρονται στα σχετικά κτηματολογικά διαγράμματα.
• Αποφάσεις Υπουργού Γεωργίας ή Νομάρχη, δια των οποίων δόθηκαν άδειες για κατάτμηση – αγοραπωλησία αγροτικών εκτάσεων με γεωργική ή κτηνοτροφική ή μικτή (γεωργοκτηνοτροφική) χρήση.
• Αποφάσεις Υπουργού Γεωργίας περί παραχώρησης γαιών σύμφωνα με τις διατάξεις του Αγροτικού Κώδικα.
• Άδειες Υπουργού Γεωργίας προς σύναψη συμφωνιών εκούσιας μεταβίβασης καλλιεργήσιμων εκτάσεων προς ακτήμονες καλλιεργητές.
• Αποφάσεις Επιτροπών Απαλλοτριώσεων περί παραχώρησης αγροτικών δημοσίων κτημάτων (Ιμλιακίων), μπασταινουχικών κτημάτων, εξαγορασθεισών εμφυτεύσεων και εμφυτευτικών γαιών Κρήτης.
• Αποφάσεις διάθεσης εξαγορασθέντων από το Δημόσιο κτημάτων, δυνάμει ειδικών νόμων.
• Ειδικά Αγροτικά Μητρώα (Αμπελουργικό και Ελαιουργικό μητρώο), στα οποία περιλαμβάνονται εκτάσεις οι οποίες καταλαμβάνονται από νόμιμες πράξεις της Διοίκησης.
Ουσιαστικά, με την παρέμβαση αυτή διασώζονται περιπτώσεις αποχαρακτηρισμών σε διαφόρων ειδών διανομές ή απαλλοτριώσεις που είχαν γίνει προ πολλών δεκαετιών προκειμένου να δημιουργηθεί αγροτική, γεωργική, ή κτηνοτροφική γη.
Δυστυχώς η Υπουργική Απόφαση ΦΕΚ 2773/2020 έχει προσβληθεί ενώπιον του ΣτΕ και αναμένεται τον Αύγουστο η έκδοση σχετικής δικαστικής απόφασης. Την αίτηση για ακύρωση της απόφασης του πρώην υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστή Χατζηδάκη που αφορά την αναμόρφωση όλων των δασικών χαρτών της χώρας κατέθεσαν οργανώσεις ‘προστασίας του περιβάλλοντος. Πρακτική που εδώ στο Ρέθυμνο τη γνωρίζουμε δυστυχώς καλά από τη ζώνη των 800. Αρά την ίδια στιγμή που με αυτό το νομό αποχαρακτηρίζονται όλες οι εκτάσεις που είναι δηλωμένες στον ΟΠΕΚΕΠΕ ή έχουν δηλωθεί σε ειδικά αγροτικά μητρώα (αμπελουργικό και ελαιουργικό) λύνοντας μεγάλο μέρος του προβλήματος, η νομική διαδικασία που ακολουθήθηκε παγώνει μέχρι τον Αύγουστο τις εξελίξεις.
Ωστόσο, αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι η απάντηση του ΣΥΡΙΖΑ σε αυτή την νομοθετική πρωτοβουλία: Μεταφέρω αποσπάσματα της τοποθέτησης του Τομεάρχη Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ, και πρώην Υπουργού κ. Σωκράτη Φάμελλου:
«Το περιβαλλοντικό έγκλημα της κυβέρνησης Μητσοτάκη παίρνει σάρκα και οστά. Με την Υπουργική Απόφαση του κυρίου Χατζηδάκη που δημοσιεύτηκε χθες (ΦΕΚ Β΄2773/8.7.2020), ακυρώνεται όλο το έργο των δασικών χαρτών που υλοποιήθηκε, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ και, τώρα, η χώρα γυρίζει δεκαετίες πίσω». «Με τον αντιπεριβαλλοντικό νόμο 4685/2020 και τη χθεσινή Υπουργική Απόφαση (ΥΑ) ο κύριος Χατζηδάκης βάζει ταφόπλακα σε ολόκληρο το έργο. Καθιστά ακόμη αδύνατη την ολοκλήρωση του έργου των δασικών χαρτών έως το 2021, όπως είχε δεσμευθεί η χώρα και έναντι των θεσμών».
Για να έρθει ούτε ένα χρόνο μετά η Ν.Ε ΣΥΡΙΖΑ Ρεθύμνου να μας εγκαλέσει: «Η ανάρτηση των δασικών χαρτών στην ΠΕ Ρεθύμνου έχει προκαλέσει δικαίως έντονη ανησυχία στους πολίτες της περιοχής». «Οι χάρτες βρίθουν λαθών και παραλείψεων με αποτέλεσμα περίπου 900.000 στρέμματα της ΠΕ Ρεθύμνου (πάνω από το 62%) να εμφανίζεται στο χάρτη ότι υπάγονται στη δασική νομοθεσία, ποσοστό δυσανάλογα υψηλό σε σύγκριση με άλλες Περιφερειακές Ενότητες της Κρήτης»
. Αλήθεια, γνωρίζουν ποιος όρισε τους μελετητές για τους δασικούς χάρτες του Ρέθυμνου και πότε; Γνωρίζουν ότι πέντε χρόνια, όσο διαρκούσε δηλαδή η πρώτη ανάρτηση και η χαρτογράφηση του 100% του νομού όχι μόνο δεν έκαναν ουδεμιά προσπάθεια ενίσχυσης του δασαρχείου αλλά προχώρησαν και σε απόσπαση δασολόγου στο γραφείου του Υφυπουργού επιδεινώνοντας την υποστελέχωση της υπηρεσίας; Μπορούν να μας πουν τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ τι θα έκαναν διαφορετικά; Αλλά και τι έκαναν οι ίδιοι λίγο καιρό πριν στο ποσοστό που ανάρτησαν με πολλαπλάσια από τα σημερινά προβλήματα; Αξίζει να αναφέρω μόνο πως με το σχεδιασμό που άφησαν θα έπρεπε όλος ο νομός να περιμένει όσους έχουν υποβάλει αντιρρήσεις στην ευρύτερη περιοχή να κριθούν οι υποθέσεις τους, για να μπορεί να αξιοποιήσει την περιουσία του.
Ουσιαστικά δηλαδή ο κος Φάμελλος καταδικάζει πολιτικά τη λύση στο πρόβλημα που η Ν.Ε ΣΥΡΙΖΑ Ρεθύμνου αναδεικνύει με παρέμβαση της. Ο εμπαιγμός πρέπει να σταματήσει. Για να έχει ξεκάθαρη εικόνα η κοινωνία πρέπει να αποφασίσουν. Είναι με την προσέγγιση της αντιμετώπισης των προβλημάτων που οι ίδιοι δημιούργησαν ή παραμένουν πιστοί σε μια ιδεοληπτική προσέγγιση για το ζήτημα; Επιτέλους, δεν μπορεί από τη μια να γυρνάνε τα χωριά του Ρεθύμνου και να κατηγορούν για τους δασικούς χάρτες και τις επιδοτήσεις και από την άλλη ο αρμόδιος τομεάρχης του ΣΥΡΙΖΑ να καταγγέλλει τον υπουργό που προσπαθεί να βρει λύση ενάντια στην προχειρότητα και στα προβλήματα που εκείνοι παρέδωσαν.
Σκέλος δεύτερο – άμεσες παρεμβάσεις – διορθώσεις
Αντίθετα με την παραπάνω προσέγγιση, οφείλω να ξεκαθαρίσω απέναντι στους συμπολίτες μου, που κατανοώ πλήρως την αγωνία τους, την ξεκάθαρη θέση μου για το ζήτημα την οποία ανέπτυξα το 2017, ως Βουλευτής της αντιπολίτευσης και συνεχίζω να πιστεύω έχοντας ασχοληθεί ουσιαστικά με αυτό το κρίσιμο ζήτημα. Όπως στην υπόλοιπη χώρα, έτσι και στο Ρέθυμνο, επικρατεί τεράστια αναστάτωση αναφορικά με τη διαδικασία ανάρτησης των νέων δασικών χαρτών. Είναι ξεκάθαρο ότι, όπου έχουν ξεκινήσει οι σχετικές διαδικασίες ανάρτησης, σημειώνονται πολλά προβλήματα, αφού δεκάδες χιλιάδες πολίτες καλούνται να αποδείξουν την ιδιοκτησία τους στη γη που χρησιμοποιούν για χρόνια και για την οποία φορολογούνται από το Ελληνικό Κράτος.
Η προαναφερόμενη αρχική έλλειψη ενός επαρκούς σχεδιασμού έχει οδηγήσει ένα μεγάλο μέρος της ιδιωτικής περιουσίας των πολιτών να χαρακτηριστεί «δασικό», με αποτέλεσμα να πρέπει να δαπανήσουν αυτή τη δύσκολη περίοδο χρήματα σε ενστάσεις και προσφυγές. Έτσι, οι ενδιαφερόμενοι καλούνται να πληρώσουν:
– έως και 100 τ.μ., 10 ευρώ
– έως 1000 τ.μ., 40 ευρώ
– πάνω από 1 έως 5 στρέμματα, 90 ευρώ
– πάνω από 5 έως 10 στρέμματα, 180 ευρώ
– πάνω από 10 έως 20, 350 ευρώ
– πάνω από 20 έως 100, 700 ευρώ
– πάνω από 100 έως 300 στρέμματα, 1400 ευρώ
– πάνω από 300, 3.300 ευρώ.
Χωρίς λοιπόν να υποβαθμίζεται το γεγονός ότι οι δασικοί χάρτες αποτελούν ένα σημαντικό αναπτυξιακό εργαλείο, είναι δεδομένο ότι, πρέπει να υπάρξει μέριμνα προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα.
Αναφορικά με την Κρήτη και το Ρέθυμνο, είναι γεγονός ότι το ιδιοκτησιακό καθεστώς παρουσιάζει ιδιαιτερότητες, αφού, σε πολλές περιπτώσεις, δεν υπάρχουν τα απαιτούμενα συμβόλαια. Την ίδια στιγμή, πολλές εκτάσεις μένουν ακαλλιέργητες, οπότε φυσιολογικά δασώνουν, λόγω αστικοποίησης και εγκατάλειψης παλαιών μορφών γεωργίας.
Εκτός των εγγενών προβλημάτων στην αρχική κτηματογράφηση με τα ανοικτά πολύγωνα και τις αλλαγές στη νομοθεσία, οι μελετητές όφειλαν να ολοκληρώσουν τη συμβατική υποχρέωση της αυτοψίας που σύμφωνα με δημάρχους του νομού δε διενεργήθηκε ποτέ. Ήδη από το 2017 τόνιζα πως «η ανάρτηση των χαρτών θα προκαλέσει σοβαρά προβλήματα, αφού αφενός υπάρχουν ουσιαστικές και τεκμηριωμένες αντιρρήσεις πολιτών και αφετέρου στους υφιστάμενους χάρτες δεν έχουν τοποθετηθεί όρια οικισμών και αναδασωτέες εκτάσεις, με αποτέλεσμα η μετέπειτα τοποθέτησή τους να προκαλεί αλλαγές στις αρχικές καταγραφές». Επίσης, υπάρχουν προβλήματα στις περιπτώσεις που ο πολίτης έχει απόφαση που είναι δύσκολο να τοποθετηθεί ακριβώς στο χάρτη.
Αυτό ακριβώς έγινε και σήμερα πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Θα μου επιτρέψετε μια σύντομη αναφορά στο νομικό πλαίσιο αφενός για να γνωρίζουν οι συμπολίτες μας τα δικαιώματα τους, αφετέρου για να αντιληφθούμε την ανάγκη μιας νομοθετικής παρέμβασης και το διακύβευμα σε σχέση με τις ιδιοκτησίες των συμπολιτών μας.
Στο άρθρο 4 του Ν.998/1979, προβλέπονται πέντε υποκατηγορίες δασών ή δασικών εκτάσεων, ενώ με το ΠΔ 32/2016 καθορίστηκαν τα επιστημονικά κριτήρια υπαγωγής των εκτάσεων στις διατάξεις του άρθρου 3 Ν.998/1979 (ορ. ιδία άρθρα 2, 3 και 4 ΠΔ 32/2016). Επομένως, σήμερα, τα βασικά νομοθετήματα επί του θέματος είναι ο Ν.998/1979, με τις μεταγενέστερες τροποποιήσεις του, ο Ν. 3208/2003 και το ΠΔ 32/2016. Με την παράγραφο 3 του άρθρου 2 Ν.998/1979, προβλέπεται ότι « Οι παραπάνω εκτάσεις θεωρούνται δημόσιες, εκτός αν υπάγονται σε μία από τις περιπτώσεις του άρθρου 10 Ν.3208/2003».
Παράλληλα, στο άρθρο 3 Ν.998/1979, παρέχεται ο ορισμός του δάσους, της δασικής έκτασης και της δημόσιας χορτολιβαδικής, που δεν έχει αναγνωριστεί ως ιδιωτική. Σε κανένα σημείο, αναφορικά με τις εκτάσεις που έχουν τον χαρακτήρα δάσους ή δασικής έκτασης, δεν προηγείται το επίθετο «δημόσια», το οποίο προστίθεται μόνο στις χορτολιβαδικές εκτάσεις. Επομένως, τα δάση και οι δασικές, θεωρούνται και προστατεύονται ως δημόσιες, είτε είναι πράγματι δημόσια/ες, είτε είναι ιδιωτικά /ές, χωρίς όμως να καθίστανται δημόσιες με μόνο «εφόδιο» τον χαρακτήρα τους.
Η μόνη διαφορά, εντοπίζεται στις χορτολιβαδικές εκτάσεις, οι οποίες είναι προστατευόμενες από την δασική νομοθεσία μόνο όταν είναι δημόσιες (ανήκουν δηλαδή στην ιδιωτική ή Δημόσια περιουσία του Κράτους), ενώ εάν είναι ιδιωτικές, ή πεδινές εξαιρούνται – κατά τεκμήριο – των δεσμεύσεων της δασικής νομοθεσίας.
Στο άρθρο 62 Ν.998/1979, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 37 παρ.1 Ν.4280/2014, με τίτλο «βάρος απόδειξης» ορίζονται τα εξής: «Επί των πάσης φύσεως αμφισβητήσεων ή διενέξεων προσώπου, το οποίο προβάλλει ή αξιώνει οποιοδήποτε δικαίωμα, εμπράγματο ή μη, επί των δασών, των δασικών εκτάσεων το ως άνω φυσικό ή νομικό πρόσωπο οφείλει να αποδείξει την παρ` αυτώ ύπαρξη του δικαιώματος του. Κατ` εξαίρεση η διάταξη αυτή δεν ισχύει στις περιφέρειες των Πρωτοδικείων των Ιονίων Νήσων, της Κρήτης, των Νομών Λέσβου, Σάμου, Χίου και Κυκλάδων, των νήσων Κυθήρων, Αντικυθήρων, καθώς και της περιοχής της Μάνης όπως αυτή ορίζεται από διοικητικά όρια των Καλλικρατικών Δήμων Ανατολικής και Δυτικής Μάνης».
Με βάση αυτό το πλαίσιο είναι ξεκάθαρο ότι τούτο κατ’ ανάγκη σημαίνει ότι στην Κρήτη, το τεκμήριο κυριότητας επί των δασών και δασικών ή χορτολιβαδικών εκτάσεων, αντιστρέφεται υπέρ του ιδιώτη, το δε Δημόσιο, σε περίπτωση αμφισβήτησης, οφείλει να επικαλεστεί και αποδείξει την κυριότητά του (με προσαγωγή τίτλων ιδιοκτησίας, παραχωρητηρίων, πράξεων νομής κλπ) Άλλωστε, με βάση τη φάση της κτηματογράφησης, που διήρκησε από το 1996 έως το 2006, το Δημόσιο επιχείρησε ανεπιτυχώς να διεκδικήσει δικαιώματα κυριότητας επί των εκτάσεων που κατά την άποψη της Δ/νσης Δασών είχαν δασικό χαρακτήρα, πλην όμως, οι αρμόδιες επιτροπές, τις απέρριψαν με την αιτιολογία του τεκμηρίου υπέρ του ιδιώτη του άρθρου 62 Ν.998/1979 (ορ. ανωτέρω), συνεπικουρούμενη και από την παγιωθείσα θέση της νομολογίας ότι μόνος ο δασικός χαρακτήρας, δεν καθιστά την έκταση ως Δημόσια (ορ. ΑΠ 567/2020).
Είναι λοιπόν απολυτά ξεκάθαρο ότι οι χάρτες θα πρέπει να ενσωματώσουν για την Κρήτη το τεκμήριο κυριότητας των ιδιωτών του άρθρου 62 αναφορικά με τις χορτολιβαδικές εκτάσεις, ενώ αναφορικά με τις υπόλοιπες εκτάσεις (δάση- δασικές) να εξειδικευτούν τόσο τα στοιχεία που έλαβε υπόψη η Δασική αρχή για τον χαρακτηρισμό τους (του ΠΔ 32/2016), όσο και η κατάταξή τους σε μία από τις κατηγορίες του άρθρου 4 του Ν.998/1979. Αρά ή αυτό θα ληφθεί υπόψιν στον επιχειρούμενο σχεδιασμό ή θα οδηγήσουμε τους πολίτες στη διεκδίκηση σε επίπεδο επιτροπής ή δικαστηρίου με μόνο αποτέλεσμα την επιβάρυνση τους και την απομάκρυνση του στόχου της έγκαιρής αξιοποίησης των σωστών όμως δασικών χαρτών και του κτηματολογίου ως αναπτυξιακά εργαλεία.
Η ανάρτηση των δασικών χαρτών δεν αποτελεί το πρόβλημα, αλλά συντελεί στην ανάδειξη του. Το πρόβλημα είναι η διαχρονική έλλειψη ενός ανεπτυγμένου περιβαλλοντικού και χωροταξικού σχεδιασμού. Το έργο των δασικών χαρτών πρέπει να ολοκληρωθεί έτσι ώστε να θωρακίσουμε τις δασικές εκτάσεις από τις αυθαίρετες επεμβάσεις και την άναρχη δόμηση διευκολύνοντας παράλληλα την ολοκλήρωση του Κτηματολογίου για την ολοκληρωμένη καταγραφή της ιδιωτικής αλλά και τη δημόσιας περιουσίας και τον ευρύτερο εθνικό χωροταξικό σχεδιασμό έτσι ώστε:
1. Η χώρα μέσα από σύγχρονα εργαλεία να θωρακίσει την προστασία του περιβάλλοντος και να αποκτήσει σταθερή και όχι ευκαιριακή αναπτυξιακή προοπτική.
2. Είναι εμφανές ότι πρέπει να ξεκινήσουμε από τη Δασική Υπηρεσία του Νομού για να μπορέσουν έστω τώρα οι πολίτες να βρίσκουν ανταπόκριση στον τεράστιο όγκο που θα δημιουργηθεί. Μια υπηρεσία υποστελεχωμένη που οι υπάλληλοι απασχολούνται με όλο το εύρος των αρμοδιοτήτων της υπηρεσίας.
Αρά το πρώτο που ζητάμε σήμερα από τον αρμόδιο Υφυπουργό σε συνεργασία με την αποκεντρωμένη διοίκηση Κρήτης είναι το σκέλος της στελέχωσης της υπηρεσίας στο Ρέθυμνο. Έχουμε λάβει μια πρώτη διαβεβαίωση και αυτό που υπάρχει ήδη είναι η σχετική εφαρμογή για την εύκολη και άμεση δήλωση του χαρακτήρα των εκτάσεων, ενώ θα υπάρξουν και σημεία στήριξης πολιτών. Σε αυτή την κατεύθυνση θεωρώ επιβεβλημένο να συγκροτηθούν άμεσα και να ενισχυθούν με προσωπικό οι Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΕΠ.Ε.Α.) για να εκδίδονται γρήγορα οι αποφάσεις. Παράλληλα όπως αναφέραμε να ενισχυθούν με προσωπικό τα Σημεία Υποστήριξης Ανάρτησης Δασικών Χαρτών (ΣΥΑΔΧ), ώστε να παρέχεται όλη η απαραίτητη πληροφορία στον πολίτη χωρίς προβλήματα.
3. Λόγω των ειδικών συνθηκών που επικρατούν από την πανδημία, προτείνεται να εξεταστεί δυνατότητα παράτασης για την προθεσμία υποβολής αντιρρήσεων για τους πολίτες Ρεθύμνου, που ξεκινάει στις 26 Φεβρουαρίου και εκπνέει στις 10 Ιουνίου.
4. Αμέσως μετά την απόφαση του ΣτΕ, η δέσμευση της κυβέρνησης ότι δεν θα αδικηθεί κανείς, πρέπει να ενισχυθεί έμπρακτα με νομοθετική ρύθμιση, που θα επιλύει συνολικά το πρόβλημα.
Συμπεριλαμβανομένου των εκχερσώσεων εκτάσεων και των δασωμένων αγρών. Σημαντικό επίσης είναι να συμπεριληφθεί και το ιδιοκτησιακό ζήτημα των χορτολιβαδικών εκτάσεων. Με βάση τα προαναφερθέντα νομικά επιχειρήματα και με δεδομένο ότι δεν έχει τηρηθεί η προβλεπόμενη διαδικασία αυτοψιών με αποτέλεσμα να έχουν προκύψει εσφαλμένοι χαρακτηρισμοί, την ιδιά στιγμή που στο σύνολο των γεωγραφικών δεδομένων αφού η χρήση αεροφωτογραφιών δύο μόνο χρονικών οριζόντων (1945 και 2015) και όχι όσων είναι διαθέσιμων δεν απεικονίζουν με σαφήνεια ενδιάμεσες καταστάσεις, είναι επιβεβλημένο να ζητήσουμε να γίνουν διορθώσεις.
Όχι ενισχύοντας ακραίες φωνές απόσυρσης των χαρτών αλλά ακριβέστερη αποτύπωση ,εντοπισμό και διόρθωση των χαρακτηρισμών περιοχών. Οι χάρτες θα πρέπει προφανώς να αναμορφωθούν, να γίνει σεβαστό το τεκμήριο κυριότητας των ιδιωτών του άρθρου 62 αναφορικά με τις χορτολιβαδικές εκτάσεις, ενώ αναφορικά με τις υπόλοιπες εκτάσεις (δάση- δασικές) αφ’ ενός μεν να απαλειφθεί το πρόθεμα Δ (δημόσιες) και αφ’ ετέρου να εξειδικευτούν τόσο τα στοιχεία που έλαβε υπόψη η Δασική αρχή για τον χαρακτηρισμό τους (του ΠΔ 32/2016), όσο και η κατάταξή τους σε μία από τις κατηγορίες του άρθρου 4 του Ν.998/1979.
5. Μια τρίτη επιβεβλημένη παρέμβαση είναι μέχρι και την νομοθετική παρέμβαση να αποσυνδεθεί η ανάρτηση των χαρτών από τη διαδικασία κατανομής των ενισχύσεων μέχρι την αλλαγή της ΚΑΠ. Με δεδομένο ότι αναφερόμαστε σε κατοχυρωμένα δικαιώματα που προκύπτουν από τις δηλωθείσες εκτάσεις και παράλληλα θα θωρακίσει και το σύστημα κατανομής του εθνικού αποθέματος αφού ουσιαστικά το ίδιο το κράτος χρησιμοποίησε την τεχνική λύση σε αυτήν την κατεύθυνση.
6. Τέλος, επειδή το ζήτημα έχει ουσιαστικές νομικές, περιβαλλοντικές και τεχνικές πτυχές και για την καλύτερη παρακολούθηση των εξελίξεων θα πρότεινα σε τοπικό επίπεδο, σε συνεργασία με την Αντιπεριφερειάρχη Ρεθύμνου να συσταθεί μια άτυπη επιτροπή παρακολούθησης του ζητήματος με τη συμμετοχή του Δικηγορικού συλλόγου, του Τεχνικού επιμελητηρίου και του παραρτήματος Κρήτης του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. προκειμένου να υπάρξει συνεργασία με τους Δήμους, τη Διεύθυνση Δασών και την αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης έτσι ώστε να υπάρξει μια συστηματική καταγραφή των προβλημάτων και όλοι μαζί να αναπτύξουμε στοχευμένες πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της υφιστάμενης κατάστασης.
Υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών
Βουλευτής Ρεθύμνου
