Ελλάδα : Βακτήριο xylela fastidiosa : Καμπανάκι κινδύνου από τους ειδικούς

Στο αεροδρόμιο του Μπρίντιζι, ειδικές πινακίδες προειδοποιούν τους επιβάτες: «Απαγορεύεται αυστηρά η μεταφορά φυτών από την πληγείσα ζώνη». Εξι χρόνια μετά την εμφάνιση του βακτηρίου xylela fastidiosa στην Ιταλία, τα ελαιόδεντρα της Απουλίας υποφέρουν ακόμη. Στην περιοχή όπου εμφανίστηκε η ασθένεια, το 60-70% των δέντρων νέκρωσαν και η παραγωγή ελαιολάδου διεκόπη. Πλέον όλοι προσπαθούν να περιορίσουν την εξάπλωση της καταστροφής. Είναι, όμως, δυνατόν ένα μεταδιδόμενο βακτήριο να σταματήσει μπροστά σε μια επιγραφή;

Οι ειδικοί κρούουν προειδοποιητικό καμπανάκι επισημαίνοντας ότι ο κίνδυνος για την Ελλάδα είναι υπαρκτός και θεωρούν θέμα τύχης το γεγονός ότι η χώρα μας έχει μείνει μέχρι στιγμής ανεπηρέαστη από το πρόβλημα. Η πραγματικότητα, δυστυχώς, τους επιβεβαιώνει: H xylela fastidiosa έχει ήδη φτάσει στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, στη Γαλλία, στη Γερμανία, ακόμη και στην Τουρκία. Το βακτήριο «κατάγεται» από την Αμερική όμως έχει εξελιχθεί σε έναν μεγάλο εχθρό των καλλιεργειών στην Ευρώπη – ανάμεσά τους και αρκετών καλλωπιστικών ειδών.
«Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να εφησυχάζουμε, ο κίνδυνος και για τις καλλιέργειες της χώρας μας είναι συνεχής», λέει στα «ΝΕΑ» ο Επαμεινώνδας Παπλωματάς, καθηγητής Φυτοπαθολογίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας. «Για τον λόγο αυτό θα πρέπει όλοι, όχι μόνο οι αρμόδιες αρχές αλλά και ο απλός πολίτης να είναι σε επιφυλακή».

Κρούσματα
Ο κ. Παπλωματάς εξηγεί ότι η μεταφορά του βακτηρίου σε μεγάλες αποστάσεις συντελείται κυρίως μέσω του πολλαπλασιαστικού υλικού, «δηλαδή των μολυσμένων δέντρων που μεταφέρονται από χώρα σε χώρα. Σε τοπικό επίπεδο η μετάδοση γίνεται με τα τζιτζίκια», λέει. «Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι ξενιστές του συγκεκριμένου βακτηρίου δεν είναι μόνο οι ελιές αλλά και περίπου 200 άλλα είδη φυτών». Ανάμεσά τους οι πικροδάφνες, ένα φυτό που βρίσκεται σε σχεδόν όλες τις εθνικές οδούς της χώρας μας, οι αμυγδαλιές – το κυριότερο είδος που έχει πληγεί από την xylela στην Τουρκία – κ.ά.

Τα πρώτα κρούσματα εκδηλώθηκαν το 2013 σε μεγάλης ηλικίας, ιστορικά, ελαιόδεντρα της επαρχίας Λέτσε στην Απουλία. Η εξάπλωση ήταν ταχεία. Μετά την Ιταλία ακολούθησε η Κορσική και η μετάδοση συνεχίστηκε στις γειτονικές χώρες.

Ο κίνδυνος εκτεταμένων οικονομικών συνεπειών στη γηραιά ήπειρο ήταν πλέον ένα τόσο πιθανό σενάριο, ώστε στις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης σήμανε συναγερμός. Στο πλαίσιο αυτό, μεταξύ άλλων αποφασίστηκε η επιβολή αυστηρών κανόνων στη διακίνηση των φυτών που θα μπορούσαν να είναι ξενιστές και στην εισαγωγή φυτών από τρίτες χώρες στις οποίες έχουν διαπιστωθεί κρούσματα. «Γίνονται εντατικοί έλεγχοι στις πύλες εισόδου ενώ οι διευθύνσεις Γεωργίας, οι πανεπιστημιακοί φορείς, το υπουργείο είμαστε όλοι ενήμεροι», λέει ο κ. Παπλωματάς. Παρ’ όλ’ αυτά αρκετοί είναι εκείνοι που θεωρούν αναπόφευκτη την επιμόλυνση δέντρων από την xylela fastidiosa στη χώρα μας. Ενας από αυτούς είναι ο γεωπόνος Τάσος Μπαρμπαργύρης από την Κεφαλονιά, ο οποίος έχει ιδρύσει την ομάδα «Γιατροί της Ξυλέλα» με στόχο την προστασία των ελαιοδέντρων του νησιού.

«Δυστυχώς είναι θέμα χρόνου η μετάδοση του βακτηρίου στην Ελλάδα», λέει μιλώντας στα «ΝΕΑ». «Στην πραγματικότητα δεν είναι δυνατόν να ελεγχθεί πλήρως το τι μπαίνει και τι βγαίνει στη χώρα, δεν υπάρχει το απαιτούμενο προσωπικό, η κρίση μας άφησε πίσω. Και επειδή έχω ασχοληθεί πολλά χρόνια με τους φοίνικες, κατά τη γνώμη μου θα γίνει ό,τι έγινε με το κόκκινο σκαθάρι».

Σύμφωνα με τον κ. Μπαρμπαργύρη, τα νησιά του Ιονίου και η Ηπειρος είναι από τις πρώτες περιοχές που κινδυνεύουν σε περίπτωση μεταφοράς του βακτηρίου. «Καταρχάς τρία νησιά του Ιονίου έχουμε ακτοπλοϊκή σύνδεση με την Ιταλία, έπειτα εδώ στην Κεφαλονιά αρκετοί Ιταλοί έχουν σπίτια και κτήματα, ποιος θα ελέγξει αν κάποιο δέντρο που φυτεύουν έχει μολυνθεί ή αν κατά τη μεταφορά του μόλυνε άλλα;», λέει.

Αποθέματα
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Economist, την περασμένη χρονιά η συγκομιδή ελιάς στην Απουλία, όπου παράγεται σχεδόν το 50% του ιταλικού ελαιολάδου, ήταν μειωμένη κατά 65% σε σχέση με το 2017.

Περισσότερα από ένα εκατομμύριο ελαιόδεντρα στην Ιταλία έχουν ήδη «πεθάνει» ενώ, όπως αναφέρει το δημοσίευμα, φέτος η χώρα έφτασε πολύ κοντά στα όρια εξάντλησης του εγχώριου αποθέματος ελαιολάδου της. Κάποιοι από τους αγρότες της περιοχής μετανάστευσαν στο εξωτερικό καθώς έχασαν κάθε πηγή βιοπορισμού, ενώ το βακτήριο, που εκπλήσσει τους επιστήμονες με τη ραγδαία διάδοσή του, συνεχίζει να εξαπλώνεται προς τον βορρά.

Απαντώντας στο ερώτημα, αν η κατάσταση που έχει προκαλέσει η xylela fastidiosa στην Ιταλία θα μπορούσε να επηρεάσει ανοδικά την τιμή του ελληνικού ελαιολάδου, ο διευθυντής του Ελληνικού Συνδέσμου Βιοτεχνών Τυποποίησης Ελαιολάδου, Γιώργος Οικονόμου, λέει: «Σε αυτήν τη φάση είναι εξαιρετικά παρακινδυνευμένο να κάνει κάποιος πρόβλεψη για το επίπεδο των τιμών του ελληνικού λαδιού καθώς είμαστε στην αρχή της ελαιοπαραγωγικής περιόδου».

Και συνεχίζει: «Παραδοσιακά οι πρώτες παρτίδες αγουρέλαιου από εκθλίψεις που γίνονται νωρίς, κυρίως στη Λακωνία, μπορεί να πλησιάζουν την τιμή των τεσσάρων ευρώ το κιλό, όμως αυτό δεν είναι δείκτης για τις μετέπειτα τιμές. Την προηγούμενη χρονιά η τιμή είχε κινηθεί κάτω από τα τρία ευρώ. Θα είμαστε ευτυχείς αν διατηρηθεί φέτος στα ίδια επίπεδα, καθώς μπορεί πέρυσι να είχε μεγάλη σοδειά η Ισπανία και φέτος να μην έχει και το ίδιο ισχύει και για την Ιταλία, όμως το παγκόσμιο ισοζύγιο παραμένει στα ίδια επίπεδα».Γράφει η ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΡΟΒΒΑ απο το in.gr