Με την αντιπαράθεση Μακρόν – Ερντογάν ηττάται τόσο ο γαλλικός διαφωτισμός, όσο και η ίδια η προσπάθεια κατά του φονταμενταλισμού. Μόνοι κερδισμένοι από αυτή την αψιμαχία είναι οι κύριοι Μακρόν και Ερντογάν, δύο φονταμενταλιστές που με την στάση και την ρητορική τους κάνουν κακό στα ίδια τα θρησκευτικά δικαιώματα των πολιτών για να εξάγουν ίδια προσωπικά οφέλη είτε πολιτικής επιβίωσης (Ερντογάν), είτε εξόδου από την αφάνεια και τον ρόλο “κομπάρσου” (Μακρόν).
Ακολουθεί το κείμενο των θέσεων του DiEM25 και ΜέΡΑ25 για αυτή την ζημιογόνα αντιπαράθεση:
Αντιπαράθεση Μακρόν-Ερντογάν: Οι μελλοντικές γενιές θα κρίνουν αυστηρά την εποχή μας.
Oι πολιτικές μίσους και θρησκευτικής δυσανεξίας παίρνουν το πάνω χέρι, την ίδια στιγμή που η αλληλεγγύη και η αλληλοβοήθεια, ένοιες πολύτιμες εν καιρώ παγκόσμιας πανδημίας, παρουσιάζουν οπισθοχώρηση.
Το κενό ηγεσίας παγκοσμίως-σ’ έναν κόσμο που διευθύνεται από το κεφάλαιο και το κυνήγι του κέρδους-δημιούργησε μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για τους Προέδρους Ερντογάν και Μακρόν να πιστέψουν ότι οι μοίρα τους επεφύλαξε να ορίσουν το ρου της Ιστορίας.
Για να μετακομίσουν απ’ τα αζήτητα της Ιστορίας, οι δύο ηγέτες επέλεξαν τη συγκρουσιακή οδό -στοχοποιώντας θρησκευτικές και εθνοτικές ταυτότητες για να ενδυναμώσουν την υποτιθέμενη ισχύ τους.
Το πιο πρόσφατο σχετικό επεισόδιο ήταν η ομιλία του Μακρόν στις 2 Οκτωβρίου όπου προσπάθησε να συγκεράσει την πολύπλοκη ισορροπία, το Λαϊκο ιδεώδες της Γαλλίας και την υποτιθέμενη ασυμβατότητά του με το Ισλάμ. Περιγράφωντας την «Κρίση του Ισλάμ», ο Μακρόν προσπαθούσε να λύσει εγχώρια ζητήματα περιγράφοντας νομικές πρωτοβουλίες προς αντιμετώπιση του «ακραίου Ισλαμισμού». Αυτές δεν έχουν κατατεθεί ακόμα επίσημα, αλλά οι αναθεωρήσεις στην Γαλλική νομοθεσία του 1905 για την εκκοσμίκευση θα αυξήσει τον κρατικό έλεγχο στην οργάνωση των πιστών του Ισλάμ από τη Γαλλική Δημοκρατία, εν μέρει για να «ελευθερώσει το Ισλάμ στη Γαλλία από ξένες επιρροές».
Το σκόπιμο τσουβάλιασμα από το Μακρόν μιας φανατικής μειονότητας με μια πλειονότητα 1.8 δισεκατομμυρίου ειρηνικών πιστών είναι εμπρηστικΌ και ανεύθυνο. Η απάντηση από τον Ερντογάν -τον ηγέτη ενός κοσμικού Μουσουλμανικού κράτους-ήταν άμεση. Αφαιρώντας κάθε πέπλο διπλωματίας, έθεσε θέμα ψυχικής υγείας του Γάλλου Προέδρου καλώντας ταυτόχρονα σε μπουκοτάζ των Γαλλικών προϊόντων στην Τουρκία.
Και ενώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες στηρίζουν ένθερμα το Μακρόν, οι ηγέτες του Ισλαμικού κόσμου δέχονται πίεση να πάρουν θέση-ιδίως μετά τη δήλωση του Μακρόν ότι η Γαλλία «δε θα σταματήσει τα σκίτσα» που απεικονίζουν τον Προφήτη Μωάμεθ.
Ο τελευταίος γύρος της αντιπαράθεσης, που πυροδοτήθηκε από τη στυγερή δολοφονία του Samuel Paty, αναζωπύρωσε μια ισχυρή αντιπαράθεση στο πολιτικό πεδίο. Η δολοφονία ενός καθηγητή -την ώρα των καθηκόντων του- είναι μια συμβολική επίθεση κατά της εκπαίδευσης.
Την ίδια εβδομάδα, 24 Αφγανοί μαθητές σκοτώθηκαν σε εκπαιδευτικό κέντρο της Καμπούλ. Οι επιθέσεις ζηλωτών σε αυτούς τους ευάλωτους στόχους είναι μια μορφή εκφοβισμού που πρέπει να αντιμετωπιστεί στην πηγή.
Ο Μακρόν κι ο Ερντογάν, μαζί με τους ομοίους τους που προτιμούν σκληρά λόγια και επιθετικές κινήσεις, ανοίγουν ένα επικίνδυνο μονοπάτι για την ανθρωπότητα.
Η Γαλλική κοινωνία σύρεται προς μια ψευδή διχοτόμηση, με μερίδα των media και της διανόησης να σπρώχνουν τη συζήτηση προς μια κίβδηλη πόλωση. Αυτό το ψευδές debate φέρνει αντιμέτωπους φανατικούς σεκουλαριστές (θιασώτες του κοσμικού κράτους) που εμφανώς συγχέουν τη θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους με την απαγόρευση δημόσιας έκφρασης λατρείας, με προπδευτικούς Ισλαμιστές που επιχειρούν να υποβιβάσουν τα φανατικά στοιχεία στις τάξεις των πιστών του Ισλάμ.
Την ίδια ώρα ο Μακρόν, με το βλέμμα στις εκλογές του 2022, προσπαθεί να αναπλάσει τον εαυτό του όχι μόνο σε Ηγέτη της Γαλλίας αλλά και μιας ανερχόμενης παγκόσμιας υπερδύναμης-γεμίζοντας το κενό που άφησε η Βρεττανία του Brexit και οι ΗΠΑ της απομόνωσης.
Η εκκωφαντική σιωπή της Γερμανίας απέναντι στην Τουρκία, αντί για «ήρεμη διπλωματία», περισσότερο δείχνει για προσπάθεια εξισορρόπησης εσωτερικών ζητημάτων με την τεράστια Τουρκική μειονότητα της χώρας.
Επιπλέον, οι Γαλλικές προσπάθειες δημιουργίας μιας ζώνης επιρροής μέσω του EUROMED και της υπόσχεσης τεράστιας ποσότητας υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο, σπρώχνει περαιτέρω την περιοχή προς μια κρίση.
Ο Ερντογάν, αποθρασυμένος από τις γεωπολιτικές πραγματικότητες αλλά και από την απειλή για την πολιτική του επιβίωση, οξύνει συνεχώς τη ρητορική του και εξασκεί όλο και επιθετικότερη πολιτική στην περιοχή. Η Τουρκική οικονομία, που το ΑΕΠ της πλησίαζε το ένα τρις δολάρια το 2013, έχει χάσει τουλάχιστο 200 δις από την οικονομία της από την αρχή της εφαρμογής των επεκτατικών πολιτικών της. Μια πτώση ισάξια σχεδόν ολόκληρης της Ελληνικής οικονομίας.
Και τα δύο έθνη βλέπουν τα κέρδη από τα ορυκτά καύσιμα σαν ζωτικό μέρος ανάκτησης του χαμένου πρεστίζ τους.
Αυτή η κοντόφθαλμη οπτική αγνοεί τη μακροπρόθεσμη ζημιά -στις κοινωνίες τους αλλά και στον πλανήτη- της επιμονής στην εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Μια δίκαιη μετάβαση προς την Πράσινη Συμφωνία στην Ευρώπη και παραπέρα, θα μειώσει τις εντάσεις γύρω από ορυκτά που θα έπρεπε να μείνουν ανέγγιχτα.
H Γαλλία και η Τουρκία βρίσκονται σε αντίθετες πλευρές σε τοπικές συρράξεις και ενεργειακές διαμάχες.
Από τη Λιβύη και τη Συρία, μέχρι το Αιγαίο και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, αυτά τα διπλωματικά «καβγαδάκια» θα μπορούσαν να μετατραπούν σε επεισόδια που θα έχουν αθέλητες-και θανάσιμες-επιπτώσεις.
Χωρίς αποκλιμάκωση στον ορίζοντα, πλησιάζουμε γοργά προς ένα σταυροδρόμι. Έχουμε να επιλέξουμε είτε μια βαθύτερη κατάβαση στην άβυσσο της σύρραξης και της αντιστροφής της ανθρώπινης προόδου, ή να βαδίσουμε προς αυτό που είναι το αναγκαίο αυτή τη στιγμή: ανθρώπινη αλληλεγγύη, περιβαλλοντική σταθεροποίηση, και ειρηνική διευθέτηση των διαφορών. Για να το πετύχουμε αυτό χρειάζονται διεθνικές, δημοκρατικές πρακτικές που θα ενισχύσουν τις δυνάμεις της ειρήνης και της συμφιλίωσης.
Ο Μακρόν και ο Ερντογάν, πολιτικοποιώντας περιστάσεις για να τραβήξουν την προσοχή από τα εσωτερικά τους προβλήματα, βαθαίνουν την άβυσσο στην οποία βρίσκονται. Απελάσεις, καταστολή και ασφυκτικός έλεγχος θρησκευτικών οργανώσεων, για να μην αναφέρουμε πωλήσεις όπλων σε εμπόλεμες ζώνες, δεν θα λύσουν το πρόβλημα της αποξένωσης και απομόνωσης των μειονοτήτων τους.
Τι πρέπει να γίνει στο άμεσο μέλλον :
• Να καλέσουμε κινηματικές οργανώσεις στην Τουρκία και τη Γαλλία να συνεργαστούν γόνιμα για την αποκλιμάκωση της πολεμικής ρητορικής, πιέζοντας ταυτόχρονα τις κυβερνήσεις τους να απόσχουν από σπασμωδικές κινήσεις.
• Να απευθυνθούμε στους θρησκευτικούς ηγέτες, τόσο των Μονοθεϊστικών όσο και των υπολοίπων θρησκειών, να απευθύνουν έκκληση για μεγαλύτερη θρησκευτική ανοχή εκατέρωθεν και για να σταματήσει η χρήση της θρησκείας για μικροπολιτικά οφέλη.
• Να απαιτήσουμε από το Ευρωκοινοβούλιο και την Κομισσιόν να υιοθετήσουν τους 20 πυλώνες της Πράσινης Συμφωνίας για την Ευρώπη και να στρέψουμε τα οικονομικά και πολιτικά μας συστήματα προς ένα δίκαιο και βιώσιμο μέλλον, αναστρέφοντας την απώλεια βιοποικιλότητας και μειώνοντας τις ανισότητες.
• Να απαιτήσουμε την άμεση σύγκλυση μιας σύσκεψης, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, για άμεση επίλυση της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η οδός της έντασης μπορεί να βρεί τη Γαλλία, που ουδέποτε άφησε πίσω της το αποκιοκρατικό παρελθόν της, να βυθιστεί σε εσωστρεφή διαμάχη. Παρομοίως η Τουρκία, έχοντας ήδη υποστεί σημαντικές οικονομικές απώλειες και υποτιμημένο νόμισμα, μπορεί να εγκλωβιστεί σε μια πορεία συγκρούσεων στην περιοχή.
Δεν θα είχαμε βρεθεί σ΄αυτό το σημείο αν οι θεσμοί σ’ αυτές τις χώρες -καθώς και στην Ε.Ε.- ήταν αρκετά δημοκρατικοί ώστε να στρέψουν την πολιτική τους ενέργεια προς πολιτικές αλληλεγγύης, βιωσιμότητας και ειρηνικής διευθέτησης των διαφορών.
Το DiEM25 συμβάλει στο στόχο του εκδημοκρατισμού της Ε.Ε. με το να βάζει τα ζητήματα ειρήνης και των διεθνών σχέσεων στο επίκεντρο δράσεων που αποσκοπούν να φέρουν αλλαγές στην Ευρώπη και πέρα απ΄αυτή.
Το διακύβευμα μεγαλώνει, όπως και η ανάγκη για περισσότερα μέλη που θα ενισχύσουν τον αγώνα μας. Έλα μαζί μας.
Το κείμενο συνέγγραψαν ο Amir Kiyaei και η Paola Pietrandrea, μέλη της Θεματικής Ομάδας Ειρήνης και Διεθνών Σχέσεων.
