Ανακοίνωση του Τμήματος Υγείας και Πρόνοιας της ΚΕ του ΚΚΕ Για την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας 2022

Το ΚΚΕ, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, καλεί το λαό σε συμπόρευση και αγώνα για αποκλειστικά δημόσιες δομές ψυχικής υγείας, πλήρως στελεχωμένες, με μόνιμο προσωπικό όλων των ειδικοτήτων, με υπηρεσίες δωρεάν και με κύριο προσανατολισμό την πρόληψη, σύμφωνα με τις σύγχρονες επιστημονικές και τεχνολογικές δυνατότητες.

Η πάλη αυτή συνδυάζεται με το στόχο να καταργηθούν όλοι οι οικονομικοί και κοινωνικοί όροι που καθορίζουν την ανάπτυξη αυτού του εκμεταλλευτικού και απάνθρωπου συστήματος, του καπιταλισμού και που επιδρούν και επιδεινώνουν σε μαζική έκταση τη ψυχική υγεία, ιδιαίτερα των λαϊκών στρωμάτων.

Το σύστημα αυτό, που θρέφεται από την εκμετάλλευση του λαού, που παράγωγά του είναι ο πόλεμος, η φτώχεια, η ανασφάλεια, η αποξένωση, τα αδιέξοδα, η αποθέωση του “ατομισμού”, αποτελεί κυριολεκτικά ένα “θερμοκήπιο” επιδείνωσης της ψυχικής υγείας. Τα εκτεταμένα προβλήματα που καταγράφονται στον πληθυσμό και η ανησυχητική τους έκφραση στις νεότερες ηλικίες πρέπει να σημάνουν συναγερμό. Ενδεικτικά, κατά την περίοδο 2020-2021, εν μέσω πανδημίας, τα προβλήματα ψυχικής υγείας μεταξύ νέων ηλικίας 15-24 ετών έχουν τουλάχιστον διπλασιαστεί, ενώ η αυτοκτονία είναι η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου μεταξύ των νέων στην Ευρώπη.

Στη χώρα μας οι περισσότεροι νομοί δε διαθέτουν δημόσιες ψυχιατρικές κλίνες. Τα ψυχιατρικά νοσοκομεία όσο και οι ψυχιατρικές κλινικές των γενικών νοσοκομείων λειτουργούν “στο κόκκινο” κι έχουν μετατραπεί σε αποθήκες ψυχών, με τους ασθενείς να στοιβάζονται σε ράντζα, νοσηλευόμενοι σε χώρους που προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, σε συνθήκες επισφαλείς λόγω των απαρχαιωμένων υποδομών και του ελάχιστου προσωπικού. Η πίεση για ταχεία διακίνηση των περιστατικών και μείωσης του χρόνου νοσηλείας των ασθενών, σε συνδυασμό με την ανυπαρξία πρακτικά κρατικών κοινοτικών δομών ψυχικής υγείας και δομών ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, έχουν σαν αποτέλεσμα την ολοένα και μεγαλύτερη αύξηση των επανεισαγωγών, το γνωστό φαινόμενο της “περιστρεφόμενης πόρτας”, την επιδείνωση της υγείας των ασθενών.

Χιλιάδες λαϊκές οικογένειες αποκλείονται από τις λιγοστές δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας, ενώ το τοπίο σε ότι αφορά τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας για παιδιά και εφήβους είναι ακόμα πιο ζοφερό.
Απευθυνόμαστε ιδιαίτερα στους υγειονομικούς, που διαθέτουν την επιστημονική γνώση και συμβάλλουν για την πρόληψη, τη θεραπεία και την αποκατάσταση της ψυχικής υγείας, να προβληματιστούν: Πόσο διαφορετική θα ήταν η αποτελεσματικότητα του “όπλου”, που διαθέτουν, στο πλαίσιο μας κοινωνίας και οικονομίας που κριτήριο της ανάπτυξής της θα είναι ο άνθρωπος και οι ανάγκες του, χωρίς τα κριτήρια του ανταγωνισμού και της κερδοφορίας; Σε μια τέτοια κοινωνία οι επιστήμονες της ψυχικής υγείας θα μπορούσαν πραγματικά να συμβάλουν κυρίως για τη στήριξη και διεύρυνση της ευτυχίας του λαού, ενώ σήμερα κυρίως καλούνται να διαχειριστούν τη δυστυχία του.

Το ΚΚΕ επισημαίνει ότι σε αυτό το εκμεταλλευτικό σύστημα με τα απάνθρωπα στοιχεία που το χαρακτηρίζουν, αφενός η ψυχική υγεία του λαού υπονομεύεται και επιδεινώνεται και αφετέρου η αντιμετώπισή της θεωρείται “κόστος” για το αστικό κράτος, τους επιχειρηματικούς ομίλους και τις αστικές κυβερνήσεις.

Το φετινό μήνυμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας 2022 δίνεται μέσα από τη φράση “Ας κάνουμε την ψυχική υγεία και την ευημερία παγκόσμια προτεραιότητα”. Γιατί όμως τόση πρεμούρα για την ψυχική υγεία των λαών; Η απάντηση δίνεται από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση, που επισημαίνει ότι το συνολικό κόστος της κακής Ψυχικής Υγείας υπερβαίνει το 4% του ΑΕΠ (πάνω από 600 δισ. ευρώ) στις 28 χώρες της ΕΕ. Με άλλα λόγια, προκειμένου το ζύγι κόστους- οφέλους να συνεχίσει να γέρνει προς το μέρος των αφεντικών, τα αστικά κράτη χρειάζεται να πάρουν μέτρα ώστε η εργατική τάξη να παραμείνει λειτουργική και…ικανή να ξεζουμίζεται, μετατρέποντας και αυτή την απειλή σε …ευκαιρία!

Ταυτόχρονα ο ΠΟΥ αναφέρει ότι οι εξειδικευμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας καλής ποιότητας είναι “δαπανηρές” λόγω των μεγάλων επενδύσεων που απαιτούνται καθώς και του “υψηλού κόστους για τις δαπάνες μισθοδοσίας…” και ως εκ τούτου “…οι περισσότερες πρέπει να είναι άτυπες κοινοτικές υπηρεσίες υγείας”. Έτσι προωθείται σταθερά σε ένα τόσο ευαίσθητο τομέα η επονομαζόμενη «άτυπη μέριμνα»: μέλη οικογενειών, εθελοντές, άνεργοι που εκπαιδεύονται ταχύρρυθμα και εργάζονται με ελαστικές μορφές απασχόλησης για να παρέχουν φτηνές, υποβαθμισμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Στα νέα σχέδια της αντιλαϊκής τους πολιτικής συμπεριλαμβάνεται και η «ατομική ευθύνη» στον τομέα της ψυχικής υγείας. Ισχυρίζονται ότι “…η αυτοφροντίδα πρέπει να αποτελεί τη βάση της πυραμίδας οργάνωσης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας” και μετακυλίουν την ευθύνη στον ασθενή και την οικογένεια του- νέα δηλαδή οικονομική και ψυχολογική επιβάρυνση. Σε αυτό το έδαφος γιγαντώνεται ο ιδιωτικός επιχειρηματικός τομέας στο χώρο της ψυχικής υγείας.

Είναι ενδεικτικό ότι στη χώρα μας η κυβέρνηση της ΝΔ προχωρά σε οικονομική ενίσχυση του δικτύου ψυχικής υγείας πανελλαδικά με 69 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, προκρίνοντας την εκτέλεση εισαγγελικών παραγγελιών για ψυχιατρική εξέταση και από ιδιωτικές κλινικές, τις ΣΔΙΤ στα Κέντρα Ψυχικής Υγείας, τις απευθείας αναθέσεις μιας σειράς υπηρεσιών σε εργολάβους και ΜΚΟ.
Θιασώτης στο ίδιο έργο και ο ΣΥΡΙΖΑ, αφού με νόμο που ψήφισε ως κυβέρνηση και ενεργοποίησε η ΝΔ, καταργήθηκαν πανελλαδικά δεκάδες κλίνες από δομές ψυχοκοκοινωνικής επανένταξης.

Άλλωστε στη χώρα μας όλες οι κυβερνήσεις με αλλεπάλληλες ψυχιατρικές μεταρρυθμίσεις με τον φερετζέ της “αποασυλοποίησης”, της “καταπολέμησης του στίγματος” και του “κοινωνικού αποκλεισμού” οδήγησαν στη συρρίκνωση των δημόσιων δομών, την όξυνση των ελλείψεων και της υποβάθμισης στην παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας, τη μεγαλύτερη εμπλοκή των κάθε λογής ιδιωτικών επιχειρήσεων, συνεταιρισμών, ΜΚΟ, “πρωτοβουλιών” και άλλων “φιλάνθρωπων” και εν τέλει στην αύξηση των ατόμων με ψυχικές διαταραχές.
Τα μάτια μας είναι ορθάνοιχτα στα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζει ο λαός στο σύνολο της ζωής του και που ευθύνονται καίρια για την διογκούμενη αύξηση των ψυχικών διαταραχών. Για το λόγο αυτό, ουσιαστική πρόληψη της ψυχικής νόσου και πραγματική προτεραιότητα -και όχι ημίμετρο εξ ανάγκης- θα αποτελεί η ψυχική υγεία και ισορροπία του πληθυσμού σε μία κοινωνία που στο επίκεντρο θα μπαίνει η ικανοποίηση των διευρυνόμενων λαϊκών αναγκών και που η υγεία του εργαζόμενου ανθρώπου θα είναι το ύψιστο κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, της σοσιαλιστικής οργάνωσης της κοινωνίας, μπορεί να ικανοποιηθεί αυτό που είναι σύγχρονο και αναγκαίο σήμερα: Να υπάρξει δηλαδή, με αποκλειστική ευθύνη του κράτους και απαλλαγμένη από κάθε είδους επιχειρηματική δραστηριότητα, κεντρικά σχεδιασμένη (με βάση τις ανάγκες του πληθυσμού ανά περιοχή, λαμβάνοντας υπόψη ιδιαίτερα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά) ανάπτυξη και στελέχωση ενός ολοκληρωμένου ενιαίου δικτύου δομών ψυχικής υγείας σε όλα τα επίπεδα -πρωτοβάθμιο, δευτεροβάθμιο, τριτοβάθμιο- με άμεση διασύνδεση και συντονισμό του παρεχόμενου έργου. Βασική προτεραιότητα είναι η πρόληψη σε όλα τα επίπεδα (πρωτογενές, δευτερογενές, τριτογενές), σε όλους τους πυρήνες της κοινωνικής δραστηριότητας (εκπαιδευτήριο, στρατός, εργασιακός χώρος, οικογένεια).
Αυτό είναι σήμερα αναγκαίο όσο ποτέ.