Οι ψυχές των δολοφονημένων γυναικών ζητούν δικαίωση – Πότε θα αναγνωριστεί νομικά ο όρος γυναικοκτονια;

Κατά μέσο όρο πέντε γυναίκες ή κορίτσια σκοτώνονται κάθε ώρα από κάποιο μέλος της οικογένειάς τους, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, ενώ συχνά οι δολοφονίες τους συνδέονται εγγενώς με το ότι είναι γυναίκες.

Ορισμένες χώρες ψηφίζουν τώρα νόμους για την νομική αναγνώριση του όρους της γυναικοκτονίας, μια από τις πιο ακραίες μορφές βίας με βάση το φύλο.

Η δολοφονία της Enkelejda Danaj είναι η έκτη γυναικοκτονία που σημειώνεται στην Ελλάδα εντός του 2024, η οποία δεν άργησε να έρθει μετά την άγρια δολοφονία της Κυριακής Γρίβα έξω από το αστυνομικό τμήμα Αγίων Αναργύρων

Παρά τις εκκλήσεις οργανώσεων για αναγνώριση του όρου γυναικοκτονία, ελάχιστες χώρες φαίνεται να λαμβάνουν αποτελεσματικά μέτρα κατά της έμφυλης βίας.

Έξι γυναικοκτονίες

Η δολοφονία της Enkelejda Danaj είναι η έκτη γυναικοκτονία που σημειώνεται στην Ελλάδα εντός του 2024, η οποία δεν άργησε να έρθει μετά την άγρια δολοφονία της Κυριακής Γρίβα έξω από το αστυνομικό τμήμα Αγίων Αναργύρων.

Η νεαρή που είχε ξυλοκοπηθεί και βιαστεί από τον 39χρονο, ζήτησε τη βοήθεια της αστυνομίας και δολοφονήθηκε σε απόσταση αναπνοής από την είσοδο του ΑΤ Αγίων Αναργύρων.

Πριν την Κυριακή, νεκρές από τα χέρια συντρόφων και συζύγων είχαν πέσει μέσα σε μόλις τέσσερις μήνες, η 29χρονη Νίνα, η 41χρονη Γεωργία, μία 87χρονη και μία 45χρονη.

Η νομική αναγνώριση του όρου

Το 2022, η Κύπρος ενσωμάτωσε τη γυναικοκτονία στον ποινικό κώδικα ως διακριτό έγκλημα και κατέστησε τις δολοφονίες που σχετίζονται με το φύλο επιβαρυντικό παράγοντα κατά την επιβολή ποινών.

Την ίδια χρονιά, η γυναικοκτονία εισήχθη στον ποινικό κώδικα της Μάλτας. Μπορεί πλέον να θεωρηθεί κίνητρο του εγκλήματος της ανθρωποκτονίας και σε τέτοιες περιπτώσεις, ο δικαστής μπορεί να εξετάσει την υψηλότερη μορφή ποινής – την ισόβια κάθειρξη.

Η Κροατία είναι η πιο πρόσφατη χώρα που υιοθέτησε ειδικό νόμο περί γυναικοκτονίας, καθιστώντας το μεμονωμένο αδίκημα που τιμωρείται με ποινή φυλάκισης δέκα ετών ή περισσότερο.

Η Κόστα Ρίκα έγινε η πρώτη χώρα που ψήφισε νόμο που ορίζει τη γυναικοκτονία νομικά καθορισμένο έγκλημα το 2007. Ένας άνδρας που δολοφονέι τη γυναίκα ή τη σύντροφό του μπορεί να τιμωρηθεί με 20 έως 35 χρόνια φυλάκιση. Υπάρχουν επίσης συγκεκριμένες τιμωρίες κατά της σωματικής κακοποίησης και περιορισμού της κίνησης, κατά τις οποίες ο σύντροφος χειραγωγεί μια γυναίκα για να την εμποδίσει να φύγει, σύμφωνα με το The Conversation.

Οι νόμοι όμως δεν αρκούν

Μια έκθεση από το Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου χρησιμοποίησε τη μελέτη περίπτωσης του Μεξικού για να υποστηρίξει ότι ο νόμος από μόνος του δεν οδήγησε στη μείωση της γυναικοκτονίας.

Τα βασικά πορίσματα αυτής της έκθεσης θα πρέπει οπωσδήποτε να λειτουργήσουν ως κρίσιμη πηγή όχι μόνο για την κατανόηση της πολυπλοκότητας της γυναικοκτονίας ως ακραίας μορφής βίας με βάση το φύλο, αλλά και για την αύξηση των προσπαθειών για καλύτερη ανταπόκριση σε αυτήν.

Ένα από τα κύρια προβλήματα είναι η εσφαλμένη ταξινόμηση των αριθμών. Σε πολλές περιπτώσεις, μόνο οι δολοφονίες που σχετίζονται με το φύλο που διαπράττονται από οικείο σύντροφο ή μέλος της οικογένειας υπολογίζονται ως γυναικοκτονίες.

Αυτό οδηγεί σε ανεπαρκή αναφορά και μη ορατότητα της γυναικοκτονίας που συμβαίνει ως μέρος επιβλαβών πρακτικών όπως ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων, εγκλήματα μίσους που συνδέονται με σεξουαλικό προσανατολισμό, δολοφονίες αυτόχθονων γυναικών ή διασυνδέσεις με συμμορίες και άλλες μορφές οργανωμένου εγκλήματος.

Η Κόστα Ρίκα προσπάθησε να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα υπογράφοντας σε νόμο έναν εκτεταμένο ορισμό της γυναικοκτονίας , ο οποίος περιλαμβάνει γυναικοκτονίες που διαιωνίζονται από εκείνες που βασίζονται σε σχέση εμπιστοσύνης, φιλίας, εξουσίας ή εξουσίας. Αυτό γίνεται για να καταστεί δυνατή η τιμωρία εγκλημάτων κατά των γυναικών ακόμη και αν δεν υπάρχει «ρομαντική» σχέση μεταξύ του δράστη και του θύματος.

Σήμερα, η Κόστα Ρίκα έχει χαμηλότερο ποσοστό γυναικοκτονίας σε σύγκριση με τους γείτονές της, τη Γουατεμάλα, το Ελ Σαλβαδόρ και το Μεξικό.

Δεδομένου ότι οι περισσότερες γυναικοκτονίες διαπράττονται από νυν ή πρώην συζύγους ή στενούς συντρόφους, είναι ύψιστης προτεραιότητας η αντιμετώπιση της τοξικής αρρενωπότητας και η προώθηση της ισότητας των φύλων. Σαφώς, πρέπει να υπερβούμε το νομικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών. Ωστόσο, θα χρειαστεί υπεράσπιση και ενεργή συμμετοχή των μελών της κοινότητας για τη δημιουργία μακροπρόθεσμων λύσεων για τον περιορισμό των γυναικοκτονιών.