Revenge porn – Η νέα μορφή σεξουαλικής κακοποίησης και έμφυλης βίας

Το «revenge porn» ή αλλιώς «εκδικητικό πορνό» αποτελεί μια διαδικτυακή μορφή σεξουαλικής βίας με τραυματικές συνέπειες για το θύμα, τα οποία στην πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι γυναίκες.

H έμφυλη βία στο διαδίκτυο ή μέσω χρήσης νέων τεχνολογιών αφορά μια σειρά από κακοποιητικές πρακτικές που εμπίπτουν στον ορισμό.

Εμφυλη βία είναι η βία που στρέφεται κατά των γυναικών επειδή είναι γυναίκες ή επηρεάζει τις γυναίκες δυσανάλογα. Περιλαμβάνει πράξεις που προκαλούν σωματική, ψυχική ή σεξουαλική βλάβη ή πόνο, απειλές για τέτοιες πράξεις, εξαναγκασμό και άλλες μορφές στέρησης της ελευθερίας, σύμφωνα με Σύμβαση για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών.

Τι είναι το revenge porn

To revenge porn είναι η χρήση και η διαδικτυακή ανάρτηση προσωπικών φωτογραφιών και βίντεο, σεξουαλικού περιεχομένου, με στόχο τον εξευτελισμό του θύματος. Οι εικόνες μπορεί επίσης να είναι προϊόν υποκλοπής, μέσω ηλεκτρονικής παρείσφρησης στον υπολογιστή, στους λογαριασμούς κοινωνικών δικτύων ή το κινητό τηλέφωνο του θύματος. Συχνά αυτή η πρακτική έχει ως στόχο να προκαλέσει σημαντική βλάβη στη ζωή του ατόμου που στοχοποιείται.

Έρευνες καταδεικνύουν ότι το 90% των θυμάτων είναι γυναίκες, ενώ ο συνολικός αριθμός των περιστατικών αυξάνεται συστηματικά τα τελευταία χρόνια. Ταυτόχρονα μεγεθύνεται και ο αριθμός ιστοσελίδων που επιδίδονται στη διάδοση «εκδικητικού πορνό». Σε αυτές, οι χρήστες μπορούν να υποβάλουν εκτός από το οπτικοακουστικό υλικό και προσωπικές πληροφορίες π.χ. τη διεύθυνση του θύματος, το χώρο εργασίας του, τους λογαριασμούς του στα κοινωνικά δίκτυα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι, μόνο για τον Ιανουάριο του 2017, το facebook κλήθηκε να αξιολογήσει 54.000 πιθανές περιπτώσεις «εκδικητικής πορνογραφίας», αναστέλλοντας τη λειτουργία 14.000 λογαριασμών.

Κενά στον ποινικό κώδικα

Η ‘εκδικητική πορνογραφία’ δυστυχώς δεν αποτυπώνεται στον ποινικό κώδικα ως μορφή βίας.

Βάσει της διάταξης του άρθρου 370 Α όπου γίνεται αναφορά στην αποτύπωση σε υλικό φορέα μη δημόσιων πράξεων, έχουμε μια πολύ γενική διατύπωση χωρίς όμως σαφή αναφορά και οριοθέτηση των εννοιών που αφορούν την έμφυλη διάσταση, αφετέρου το σχετικό κεφάλαιο του ποινικού κώδικα (παράβαση του απορρήτου), απαλύνει την ιδιαίτερη ηθική απαξία της κακοποίησης με έμφυλο πρόσημο και της προσβολής της γενετήσιας ελευθερίας – διότι αυτό το έννομο αγαθό θίγεται, περί αυτού πρόκειται και όχι για το απόρρητο των επικοινωνιών ή γενικά για την προστασία της ιδιωτικής ζωής.

Η μη τυποποίηση του αδικήματος ως τέτοιο, στο κεφάλαιο της γενετήσιας ελευθερίας, συνεπάγεται τη μη αναγνώριση από το νομοθέτη της σημασίας της ποινικοποίησης της χρήσης συγκεκριμένων βίντεο – ερωτικών/ σεξουαλικών, που βρίσκονται στον πυρήνα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αυτοδιάθεσης και σεβασμού του άλλου ατόμου – ως μέσο απειλής, εκβίασης, εκδίκησης, τιμώρησης, από σύντροφο/ πρώην σύντροφο/ σύζυγο.

Το ίδιο ζήτημα υπάρχει και με τις ποινικές διατάξεις για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, που επίσης μπορεί να εφαρμοστεί σε τέτοιες περιπτώσεις – αυτές οι διατάξεις ‘αφαιρούν’ κατά κάποιο τρόπο από το αδίκημα αυτό τον πραγματικό του χαρακτήρα ως μορφή έμφυλης βίας.