Κρήτη:Έργο παρακολούθησης Βιοποικιλότητας Εντόμων – Δυτική Μεσαρά

Τα έντομα στο χωριό του Λίσταρου στους πρόποδες των Αστερουσίων, στη νότια Κρήτη, αποτελούν το αντικείμενο προγράμματος που ξεκινά ο Πολιτιστικός εξωραϊστικός σύλλογος Λίσταρου – Κλιματογή (https://klimatogi.org/), σε στενή συνεργασία με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Παν/μίου Κρήτης (ΜΦΙΚ), το Ινστιτούτο Θεωρητικών Σπουδών της Χαϊδελβέργης, το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καρλσρούης, το Μουσείο Ζωολογικής Έρευνας Alexander König στη Βόννη και την Εντομολογική Εταιρεία του Κρέφελντ.

Όπως πιθανά πολλοί δεν γνωρίζουν, τα έντομα στο σύνολό τους συνιστούν το κρισιμότερο κομμάτι της πανίδας στα οικοσυστήματα. Εχοντας καταγράψει πάνω από 1,5 εκατομμύριο είδη εντόμων παγκόσμια, γνωρίζουμε πως τα έντομα επικονιάζουν άνθη προάγοντας την επιβίωση και εξέλιξη του φυτικού βασιλείου. Οι μέλισσες, οι σφήκες, οι πεταλούδες, πολλές μύγες, κουνούπια, σκαθάρια, βρωμούσες και μυρμήγκια επικονιάζουν χιλιάδες είδη ανθοφόρων φυτών. Τα έντομα ελέγχουν τους πληθυσμούς άλλων ζώων και φυτών, αερίζουν τα εδάφη, ενώ πολλά από αυτά τρέφονται με νεκρή βιομάζα (νεκρά ζώα ή πεσμένα δέντρα) ανακυκλώνοντας τα θρεπτικά συστατικά πίσω στο έδαφος, βοηθώντας παράλληλα στη δημιουργία του ίδιου του εδαφικού ορίζοντα. Πολλά σκαθάρια και μυρμήγκια σκάβουν σήραγγες και δημιουργώντας κανάλια νερού, ωφελούν και πάλι έμμεσα τα φυτά. Πολλά είδη εντόμων ωφελούν τις ανθρώπινες κοινωνίες άμεσα, παράγοντας μέλι, μετάξι, κερί, κλπ., ενώ οι εφαρμογές που σχετίζονται με τον κόσμο των εντόμων στην Ιατρική και άλλες θετικές επιστήμες, πολλαπλασιάζονται καθημερινά. Τέλος, η εξαφάνιση των εντόμων μπορεί επίσης να προκαλέσει σημαντική οικονομική ζημιά, καθώς οδηγεί στην μείωση της επικονίασης σε φυτείες οπωρολαχανικών.

Συνοψίζοντας με την λακωνική και εύστοχη ρήση του E. O. Wilson: «αν ολόκληρη η ανθρωπότητα εξαφανιζόταν, ο κόσμος πολύ σύντομα θα επέστρεφε πίσω στην πλούσια κατάσταση ισορροπίας που υπήρχε πριν από δέκα χιλιάδες χρόνια. Αν τα έντομα εξαφανιστούν, το περιβάλλον θα καταρρεύσει στο χάος».

Έντομα

Οι παγίδες και το DNA

Για τους σκοπούς του παραπάνω ερευνητικού προγράμματος, θα ληφθούν δείγματα ιπτάμενων εντόμων μέσω των λεγόμενων παγίδων Malaise και η βιοποικιλότητα θα αξιολογηθεί μέσω προσδιορισμού αλληλουχιών DNA και υπολογιστικών τεχνικών που αναπτύχθηκε από έναν από τους συντονιστές του έργου και κάτοικο του χωριού, τον καθηγητή Αλέξανδρο Σταματάκη.

“Αυτή είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για να μάθουμε περισσότερα σχετικά με την άγνωστη βιοποικιλότητα των εντόμων στα Αστερούσια, ιδίως τώρα που ολόκληρη η οροσειρά έχει καταστεί Απόθεμα της Βιόσφαιρας (πρόγραμμα UNESCO: Man & Biosphere). Επιπλέον, ένα τέτοιο επιστημονικό έργο πολιτών μπορεί να βοηθήσει στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της βιοποικιλότητας των εντόμων στην δυτική Μεσσαρά (σημ.: οι παγίδες στήθηκαν και λειτουργούν από κατοίκους του Λίσταρου) ” λέει ο κ. Σταματάκης.

“Η ανοιχτή πρόσκληση σε όλα τα δημοτικά σχολεία του Δήμου Φαιστού να έρθουν και να επισκεφθούν τις παγίδες και να μάθουν περισσότερα για το έργο, είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα αυτού του προγράμματος”, σημειώνει ο Δρ. Απόστολος Τριχάς, Επιμελητής των Εντομολογικών Συλλογών του ΜΦΙΚ.

Το πιλοτικό πρόγραμμα δειγματοληψίας θα διαρκέσει ακριβώς ένα έτος και θα καλύψει την πανίδα (κυρίως των ιπτάμενων) εντόμων, όλες τις εποχές. Περαιτέρω ανάλογες μελέτες προγραμματίζονται εάν αυτή η αρχική πιλοτική μελέτη αποδειχθεί επιτυχής. Οι εξειδικευμένες παγίδες και ο συνοδός εξοπλισμός προσφέρθηκαν από την Εντομολογική Εταιρεία του Κρέφελντ Γερμανίας.

Οι επισκέψεις στις παγίδες για τα σχολεία μπορούν να κανονιστούν μέσω email: klimatogi@gmail.com

Drone βίντεο των παγίδων διατίθενται στον σύνδεσμο:

https://www.youtube.com/channel/UCT5WvPMkd9goOx2qXCkjDOg/videos