Νίκος Σπανός:Ανάπτυξη επιχειρηματικών συστάδων και δικτύων (cluster) στον παραναυτιλιακό τομέα

Η προσέλκυση επενδύσεων και ναυτιλιακών κεφαλαίων και η αποτελεσματική αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων και πόρων της προγραμματικής περιόδου 2014-2020, μεταξύ των οποίων, ο κλάδος της ναυπήγησης/ναυπηγοεπισκευής πλοίων και ο σχετιζόμενος κλάδος της κατασκευής/ παροχής ναυτιλιακού εξοπλισμού πλοίων, θα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητες της ελληνικής ναυτιλιακής πολιτικής.

Οι οικονομικές δραστηριότητες των κλάδων της ναυπηγοεπισκευής και του ναυτιλιακού εξοπλισμού (παραναυτιλιακές δραστηριότητες), αποτελούν τους κύριους παράγοντες ναυτιλιακής υποδομής που εξυπηρετεί τη ναυτιλία, συνδέονται με τη λιμενική λειτουργία και μπορούν να συμβάλλουν στη ναυτιλιακή ανάπτυξη της χώρας μας.

Οι δραστηριότητες αυτές δύναται να ενισχυθούν μέσω των υφιστάμενων προγραμμάτων χρηματοδότησης, να προσελκύσουν επενδύσεις, να δημιουργήσουν εξειδικευμένες θέσεις εργασίας και να ανασχέσουν το μεταναστευτικό ρεύμα καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού, αποφέροντας πολλαπλασιαστικά οφέλη στο τομέα της ναυτιλίας και στην ελληνική οικονομία εν γένει, με σημαντικά περιθώρια επιχειρηματικής ανάπτυξης με καινοτομία και εξωστρέφεια για την αύξηση της ανταγωνιστικότητάς τους.

Ένα σημαντικό εργαλείο για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των αναφερόμενων κλάδων είναι η ενίσχυση και ανάπτυξη επιχειρηματικών συστάδων και δικτύων (cluster). Σημαντική εξέλιξη προς τη κατεύθυνση αυτή αποτελεί και η πρωτοβουλία του Ναυτικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας και του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου για την ενίσχυση του ελληνικού ναυτιλιακού cluster, με βασικό κορμό την ελληνική ναυτιλία, μέσω του της διαδικτυακής πλατφόρμας www.maritimehellas.org, που λειτουργεί υπό τον τίτλο «Μaritime Hellas navigate the Greek cluster» η μη κερδοσκοπική του εταιρεία ΝΑΥΣ του ΝΕΕ.

Σκοπός της ανάπτυξης και λειτουργίας κλαδικών cluster είναι η ανάπτυξη συνεργειών και η επίτευξη αποτελεσμάτων μέσα από τη συλλογική δράση των επιχειρήσεων, τα οποία από μόνες τους δε θα ήταν δυνατό να επιτύχουν, όπως αύξηση της διαπραγματευτικής δύναμης των μελών του cluster, άντληση σημαντικών πληροφοριών για την αγορά, αξιοποίηση δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών που προσφέρονται από κρατικά ιδρύματα και φορείς και καινοτομία.
Λαμβάνοντας υπόψη αιτήματα των θεσμικών φορέων της ναυτιλίας, παρατίθενται οι ακόλουθες προτάσεις ανάπτυξης των επιλεγμένων κλαδικών cluster:

α) Ανάπτυξη cluster κατασκευαστριών εταιριών ναυτιλιακού εξοπλισμού, τεχνολογιών και εφαρμογών για τη συνεχή αναβάθμιση των προϊόντων με βελτιστοποίηση στις διαδικασίες, τους χρόνους και το κόστος, την ενίσχυση της καινοτομικής τους δραστηριότητας και την ενσωμάτωση τεχνολογιών και εφαρμογών αιχμής, ακολουθώντας τις μεγάλες αλλαγές στη ναυτιλία (π.χ. εξοικονόμηση ενέργειας, μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, εναλλακτικά καύσιμα, εφαρμογές διαχείρισης στόλου, ένταξη νέων υπηρεσιών ασφάλειας και μεταφοράς δεδομένων κρίσιμων για την ναυτιλία κτλ), ώστε να καταστεί δυνατή η ανάπτυξη αξιόπιστων ελληνικών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας που θα είναι ανταγωνιστικά και επιλέξιμα στις διεθνείς αγορές. Αναμένεται η ενδυνάμωση του αναφερόμενου κλαδικού cluster μέσω ανάπτυξης συνεργατικών σχηματισμών μεταξύ των ελληνικών βιομηχανιών, και, μέσω δημιουργίας σταθερών θεσμικών διασυνδέσεων με τους Έλληνες πλοιοκτήτες καθώς και με σχετικά ερευνητικά κέντρα.

β) Δημιουργία cluster στον Πειραιά με Πόλο την Ναυπηγοεπισκευαστική Βιομηχανία: Ένα από τα τελευταία και πιο σημαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της χώρας είναι η ναυτιλία και σε αυτό πρέπει να στηριχτεί η οικονομική της αναγέννηση, χρησιμοποιώντας όλα τα εργαλεία που της δίνει η μακρά παράδοσή της στην ναυτιλία, την τεχνογνωσία, την εμπειρία, την επινοητικότητα, τις δεξιότητες και την ιδιοσυγκρασία των ελλήνων τεχνικών, αλλά και τα πετυχημένα παραδείγματα των ανταγωνιστών της (clusters Ρότερνταμ/ Βαρκελώνης/ Σκανδιναβικό).

Σε μια επιχειρηματική συστάδα με πόλο την ναυπηγοεπισκευή, και υποστηρικτικές βιομηχανίες το λιμάνι και τη ναυτιλία, θα μπορούσαν να ενταχθούν επιχειρήσεις που παρέχουν ναυπηγικές – επισκευαστικές υπηρεσίες, λιμενικές υπηρεσίες, ναυτιλιακές υπηρεσίες, εμπορικές υπηρεσίες κλπ, καθώς και ιδιωτικοί και δημόσιοι φορείς που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τις ανωτέρω δραστηριότητες, όπως Οργανισμοί Λιμένων ΑΕ, Επιμελητήρια, Πανεπιστήμια, Ενώσεις κτλ.
Μείζονος σημασίας για την επιτυχία του υπό συγκρότηση cluster, με πόλο τη ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία, είναι η συμμετοχή σε αυτό των εξυγιασμένων ναυπηγείων. Τα ναυπηγεία θα πρέπει να αναδιοργανωθούν και να έχουν στόχο το κέρδος, για να είναι βιώσιμα, μειώνοντας σημαντικά τα σταθερά τους κόστη.

Παράλληλα, για τον εκσυγχρονισμό του κλάδου και των υπηρεσιών/εργασιών ναυπηγοεπισκευής προς όφελος των ναυτιλιακών εταιριών, των λιμένων και των Ναυπηγοεπισκευαστικών – Εργοληπτικών και Ειδικών επιχειρήσεων που έχουν δικαίωμα εκτέλεσης εργασιών στους τομείς ναυπήγησης, μετατροπής, επισκευής και συντήρησης ή διάλυσης και ανακύκλωσης πλοίων στη χώρα μας, προτείνεται η δημιουργία Έξυπνου Δικτύου Εξυπηρέτησης Πλοίων κατά τη διάρκεια της επιχειρησιακής τους ζωής, περιλαμβάνοντας την προσωρινή αγκυροβoλία, τον παροπλισμό έως την απόσυρσή τους.

Μετά την ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας ιδιωτικοποίησης στους λιμένες Πειραιά και Θεσσαλονίκης αναμένεται να επιταχυνθούν οι εξελίξεις για την στρατηγική ανάπτυξη των λιμένων και την προώθηση των απαραίτητων συμπληρωματικών επενδύσεων και την κατασκευή logistics center.