Εννέα μείζονες συνταγματικές αλλαγές ενέκρινε το ελληνικό κοινοβούλιο, με φόντο τη ιδιαιτέρως θερμή συζήτηση που έγινε για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας και τη ψήφο των ομογενών, με τη Βουλή να σφραγίζει, έπειτα κλίμα έντονων πολύμηνων, πολιτικών αντεγκλήσεων, το νέο συνταγματικό χάρτη της χώρας.
Σε πολιτικό επίπεδο, φαίνεται πως η κυβέρνηση κέρδισε το μεγάλο στοίχημα που αφορά τη συνταγματική κατοχύρωση της ψήφου των αποδήμων με 212 “ναι” , όπου φάνηκε, ταυτόχρονα, η κοινοβουλευτική διαφοροποίηση του ΣΥΡΙΖΑ καθότι, σε αντίθεση με τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης, δεν έδωσε τελικά θετική ψήφο. Ο ΣΥΡΙΖΑ είπε “όχι” στις δύο προτάσεις της ΝΔ που αφορούν τη διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας και την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού, ενώ υπερψήφισε τη κοινή πρόταση που είχε καταθέσει μαζί με τη ΝΔ για την κατάργηση της αποσβεστικής προθεσμίας σε ό,τι αφορά την ποινική ευθύνη υπουργών καθώς και τις δύο ξεχωριστές προτάσεις, τη δική της και της ΝΔ για τη λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία.Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας στη Βουλή, χαρακτήρισε την αναθεώρηση του Συντάγματος ως «ένα ακόμη βήμα δημοκρατίας», ο οποίος ανέφερε “ ολοκληρώνεται μία διαδικασία που ξεκίνησε στη Βουλή πριν από έναν χρόνο και από αύριο η χώρα θα έχει ένα νέο Σύνταγμα, το Σύνταγμα του 2019 που θα φέρει τη σφραγίδα της σημερινής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας και που θα είναι προϊόν διακομματικής συναίνεσης, όπως το Σύνταγμα επιτάσσει»
Οι σημαντικότερες διατάξεις είναι η αποσύνδεση της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από τη διάλυση της Βουλής με 158 ψήφους, ο περιορισμός της βουλευτικής ασυλίας με 179 ψήφους και η κατάργηση της σύντομης παραγραφής των υπουργικών αδικημάτων που έλαβε 274 ψήφους. Καθοριστικός παράγοντας για τις νέες αναθεωρητέες διατάξεις που εγκρίθηκαν αποτέλεσε η κυβερνητική πλειοψηφία που αριθμεί 158 βουλευτές.
Δήλωση συνταγματολόγου
“Η συνταγματική αναθεώρηση κινήθηκε αναμφίβολα προς τη σωστή κατεύθυνση: ενσωμάτωσε τη συνταγματική εμπειρία των περασμένων ετών και επιχείρησε να δώσει λύσεις ώστε να μην ανακύψουν νέα συνταγματικά αδιέξοδα στο μέλλον”, δηλώνει στο In.gr, o Παναγιώτης Δουδωνής, λέκτορας, Συνταγματικού Δικαιου του πανεπιστημίου της Οξφόρδης . Υπογραμμίζει πως η επιτομή της αναθεωρητικής προσπάθειας στην κατεύθυνση αυτή είναι η αναθεώρηση του άρθρου 32 Παρ 4 και η αποσύνδεση της προεδρικής εκλογής από τη διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη εκλογών. Η προσθήκη 4ης παραγράφου στο άρθρο 54 ανοίγει το δρόμο για τη συναινετική θέσπιση της ψήφου των εκτός επικρατείας Ελλήνων, κατά τη σχετική μεταπλειοψηφική συνταγματική επιταγή. Παράλληλα, όπως υπογραμμίζει, δυο διατάξεις αίρουν υποψίες αυτοπροστασίας του πολιτικού συστήματος: ο περιορισμός του βουλευτικού ακαταδίωκτου και η κατάργηση της σύντομης αποσβεστικής προθεσμίας του άρθρου 86.
“Η εισαγωγή αμεσοδημοκρατικών στοιχείων με τη θέσπιση λαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας γίνεται υπό αυστηρούς όρους, ενώ σημαντική είναι και η συνταγματική κατοχύρωση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.
Οι οποίες θετικές εξελίξεις βέβαια μετριάζονται από την παράλειψη αναθεώρησης του άρθρου 16, στην κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού της ανώτατης εκπαίδευσης και ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων λόγω της παράλειψής του από την προηγούμενη (προτείνουσα) Βουλή. Στο τέλος της ημέρας όμως, το αποτύπωμα της αναθεώρησης είναι θετικό, επιλύοντας μια σειρά από χρονίζοντα κρίσιμα συνταγματικά ζητήματα και ρυθμίζοντας δυναμικά τη συνταγματική πραγματικότητα υπό το φως της εμπειρίας των τελευταίων ετών”, προσθέτει ο κ. Δουδωνής.
Κόντρα για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας – Γρίφος Κυριάκου Μητσοτάκη για το πρόσωπο
Με φόντο την κόντρα μεταξύ του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα, ψηφίστηκε το άρθρο 32 για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, μόνο από την Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΝΔ. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέβασε τη δική του πρόταση που καταλήγει σε εκλογή του προέδρου από τον λαό ενώ δική του πρόταση που δεν μπήκε σε ψηφοφορία κατέβασε και το Κίνημα Αλλαγής. Μετά την έγκριση της νέας διάταξης η επικείμενη εκλογή του ανώτατου πολιτειακού άρχοντα θα γίνει χωρίς το ενδεχόμενο πρόωρης διάλυσης της Βουλής. Η διαδικασία προβλέπει πως αν δεν επιτευχθούν αυξημένες πλειοψηφίες 200 και 180 βουλευτών, τότε η διαδικασία επαναλαμβάνεται με το όριο να πέφτει στους 151 και, αν πάλι αποβεί άκαρπη, η εκλογή γίνεται με σχετική πλειοψηφία.
Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ επιτέθηκε, κατά τη χθεσινή του ομιλία, με σφοδρότητα στον κ. Μητσοτάκη, για το όποιο πρόσωπο εκλεγεί στο μέλλον στη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας, και τον αποκάλεσε «ενεργούμενο της πλειοψηφίας ή της μειοψηφίας που τον εκλέγει», «κομματάρχη», «διοικητή ΔΕΚΟ», «κηπουρό του κόμματος». Ο κ. Τσίπρας είπε πως “η Νέα Δημοκρατία προτείνει το αδιανόητο.
Μέχρι πέντε ψηφοφορίες για την εκλογή Προέδρου. Στην πρώτη και τη δεύτερη θα απαιτούνται 200 βουλευτές. Στην τρίτη 180. Στην τέταρτη 151. Και στην τελευταία θα αρκεί η σχετική πλειοψηφία! Το αδιανόητο είναι ότι η Νέα Δημοκρατία προτείνει Πρόεδρο μειοψηφίας! Πρόεδρο τον οποίο θα έχει αποδοκιμάσει, είτε με καταψήφιση είτε με αποχή, η απόλυτη πλειοψηφία της Βουλής! Δηλαδή Πρόεδρο (μονο)κομματικό. Ή μάλλον Πρόεδρο κομματάρχη». Και πρόσθεσε: «Θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, όταν έφτιαχναν το Σύνταγμα του 1975, ότι έχει θέση στο πολίτευμά μας Πρόεδρος μειοψηφίας;».
Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός, αναφερόμενος στην πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ που προβλέπει και εκλογή προέδρου από το λαό, απάντησε ότι η αναθεώρηση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν τόσο πρόχειρη ώστε δεν κατάφερε να αναθεωρήσει το άρθρο 30 που προβλέπει υποχρεωτική εκλογή από τη Βουλή.
Η φράση
Παράλληλα, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε στο τρόπο επιλογής του προσώπου, κάνοντας μία αναφορά – γρίφο, η οποία, ωστόσο, δείχνει τη γενικότερη διάθεση της παρούσας κυβέρνησης να επιτυγχάνει συναινέσεις σε προτάσεις, όπως για παράδειγμα με τη ψήφο των αποδήμων.
Η σχετική φράση ήταν πως «ο τρόπος που προτείνουμε για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας δεν αναιρεί την πολιτική ευθύνη της εκάστοτε πλειοψηφίας για πρόταση προσώπου με ευρύτερη συναίνεση». Με την τοποθέτησή του αυτή ο κ. Μητσοτάκης αφήνει να εννοηθεί ότι η πρόταση του θα επιδιώξει να μην ψηφιστεί μόνο με 151 ψήφους, αλλά να είναι ένα πρόσωπο υπερκομματικό, με το μυαλό όλων να πηγαίνει ότι είναι ανοιχτή η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, που είναι η ανανέωση της θητείας του παρόντος Προέδρου, ενώ αποκλείει, ίσως, και πρόσωπα που έχουν αμιγώς κομματικό στίγμα ή προέρχονται ευθέως από την παράταξη της Νέας Δημοκρατίας, όπως για παράδειγμα το όνομα του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, που έχει μπει δυναμική στη σεναριολογία των τελευταίων εβδομάδων.
Ειδικότερα, στη χθεσινή ψηφοφορία, ψήφισαν 297 βουλευτές και απουσίαζαν τρεις και οι διατάξεις που τροποποιήθηκαν είναι:
1. Αποσύνδεση της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας από εθνικές εκλογές (άρθρο 32).
Η πρόταση της ΝΔ ορίζει ότι: «Αν δεν επιτευχθεί ούτε και στην Τρίτη ψηφοφορία η αυξημένη αυτή πλειοψηφία, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται ύστερα από πέντε μέρες και εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκείνος που συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών. Αν δεν επιτευχθεί ούτε αυτή η πλειοψηφία, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται ύστερα από πέντε μέρες και εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκείνος που συγκεντρώνει τη σχετική πλειοψηφία. Σε περίπτωση ισοψηφίας, εκλέγεται πρόεδρος της Δημοκρατίας που συγκέντρωσε μεγαλύτερο αριθμό ψήφων στην πρώτη ψηφοφορία της προηγούμενης παραγράφου». Ο Πρόεδρος θα μπορεί να αναδεικνύεται ακόμα και με σχετική πλειοψηφία στη Βουλή. Η διάταξη έλαβε 158 ψήφους. Δεν ψηφίστηκε από ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ, Ελληνική Λύση και ΜέΡΑ5.
2. Περιορισμός των προνομιακών ρυθμίσεων περί ποινικής ευθύνης υπουργών (άρθρο 86), που προβλέπει την κατάργηση της αποσβεστικής προθεσμίας για τη διαγραφή των αδικημάτων. Η διάταξη έλαβε 274 ψήφους. ΝΑΙ 274, «ΠΑΡΩΝ» 23
Η κοινή πρόταση ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ ορίζει ότι: «Πρόταση άσκησης δίωξης υποβάλλεται από 30 τουλάχιστον βουλευτές. Η Βουλή, με απόφαση της που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, συγκροτεί ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, διαφορετικά η πρόταση απορρίπτεται ως προδήλως αβάσιμη. Το πόρισμα της επιτροπής του προηγούμενου εδαφίου εισάγεται στην Ολομέλεια της Βουλής, η οποία αποφασίζει για την άσκηση ή μη δίωξης. Η σχετική απόφαση λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών. Με τη διαδικασία και την πλειοψηφία του πρώτου εδαφίου της παραγράφου αυτής η Βουλή μπορεί οποτεδήποτε να ανακαλεί την απόφαση της ή να αναστείλει τη δίωξη, την προδικασία ή την κύρια διαδικασία».
3. Ψήφος των Ελλήνων του εξωτερικού (άρθρο 54). Η διάταξη έλαβε 212 ψήφους, 84 «όχι» και ένας δήλωσε «παρών». Δεν ψηφίστηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Κατοχυρώνεται συνταγματικά η ψήφος των Ελλήνων του εξωτερικού δίνοντας τις γενικές κατευθύνσεις, ενώ το νομοσχέδιο, που θα κατατεθεί εντός της εβδομάδας, θα θέσει τις προϋποθέσεις για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος τους. Το τελικό κείμενο του άρθρου , μετά από έντονες διεργασίες έτυχε της ευρύτερης αποδοχής καθώς ενσωματώθηκαν όλες οι παρατηρήσεις που τέθηκαν κυρίως από ΚΚΕ και ΜεΡΑ25.
Η πρόταση της ΝΔ ορίζει ότι: «Με τον νόμο της παραγράφου 4 του άρθρου 51 μπορεί να τίθενται προϋποθέσεις στην άσκηση του εκλογικού δικαιώματος στον τόπο διαμονής τους από τους εκλογείς που κατοικούν έξω από την επικράτεια, όπως πραγματικός δεσμός με τη χώρα, αυτοπρόσωπη παρουσία σε εκλογικό τμήμα, χρόνος απουσίας από τη χώρα ή παρουσία στη χώρα για ορισμένο χρόνο στο παρελθόν.Με τον νόμο του προηγούμενου εδαφίου μπορεί να ορίζεται ότι ορισμένες θέσεις του ψηφοδελτίου Επικρατείας κάθε κόμματος της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου καταλαμβάνονται υποχρεωτικά από απόδημους Έλληνες. Νόμος μπορεί να προβλέπει ότι η ψήφος των εκλογέων που ψηφίζουν σε εκλογικά τμήματα έξω από την Επικράτεια, δεν προσμετράται σε συγκεκριμένη εκλογική περιφέρεια αλλά σε επίπεδο Επικρατείας. Με τον νόμο της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου μπορεί να καθιερώνονται μια ή περισσότερες εκλογικές περιφέρειες απόδημου ελληνισμού, κατά παρέκκλιση της παραγράφου 2 του παρόντος άρθρου».
4. Θέσπιση λαικής νομοθετικής πρωτοβουλίας (άρθρο 73). Η διάταξη έλαβε 254 ψήφους. Καταψηφίστηκε από 32 βουλευτές. 11 βουλευτές δήλωσαν «παρών»
Η πρόταση της ΝΔ ορίζει ότι: «Με υπογραφή 500.000 πολιτών που έχουν δικαίωμα ψήφου, μπορούν να κατατίθενται έως δύο ανά κοινοβουλευτική περίοδο προτάσεις νόμων στη Βουλή, οι οποίες με απόφαση του Προέδρου της παραπέμπονται στην οικεία κοινοβουλευτική επιτροπή προς επεξεργασία και εν συνεχεία εισάγονται υποχρεωτικά προς συζήτηση και ψήφιση στην Ολομέλεια του Σώματος. Οι προτάσεις νόμων του προηγούμενου εδαφίου δεν μπορεί να αφορούν θέματα δημοσιονομικά, εξωτερικής πολιτικής και εθνικής άμυνας. Νόμος ορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις εφαρμογής της παρούσας παραγράφου».
5. Περιορισμός του βουλευτικού ακαταδίωκτου (άρθρο 62) Η διάταξη έλαβε 179 ψήφους, 117 καταψήφισαν και ένα «παρών».
Η πρόταση της ΝΔ ορίζει ότι: «Όσο διαρκεί η βουλευτική περίοδος, ο βουλευτής δεν διώκεται ούτε συλλαμβάνεται ούτε φυλακίζεται ούτε με άλλο τρόπο περιορίζεται χωρίς άδεια του Σώματος. Επίσης δεν διώκεται για πολιτικά εγκλήματα βουλευτής της Βουλής που διαλύθηκε, από τη διάλυση της και έως την ανακήρυξη των βουλευτών της νέας Βουλής. Η σχετική άδεια δίδεται από τη Βουλή υποχρεωτικά εφόσον η αίτηση της εισαγγελικής αρχής αφορά αδίκημα το οποίο δεν συνδέεται με την άσκηση των καθηκόντων ή την πολιτική δραστηριότητα του βουλευτή. Η Βουλή, με ευθύνη του Προέδρου της, αποφαίνεται υποχρεωτικά σχετικά με το αίτημα μέσα σε τρεις μήνες αφότου η αίτηση του εισαγγελέα για δίωξη διαβιβάστηκε στον Πρόεδρο της Βουλής. Η τρίμηνη προθεσμία αναστέλλεται κατά τη διάρκεια των διακοπών της Βουλής. Δεν απαιτείται άδεια για τα αυτόφωρα κακουργήματα».
6. Σύσταση εξεταστικών επιτροπών κατ’ εξαίρεση του κανόνα της πλειοψηφίας (άρθρο 68). Η διάταξη έλαβε 189 ψήφους. Καταψήφισαν 94 βουλευτές και 14 βουλευτές δήλωσαν «παρών».
Η πρότασης της ΝΔ ορίζει ότι: «Η Βουλή συνιστά από τα μέλη της εξεταστικές επιτροπές, με απόφαση που λαμβάνεται με πλειοψηφία των παρόντων βουλευτών που δεν μπορεί να είναι κατώτερη των 2/5 του συνόλου των βουλευτών, ύστερα από πρόταση του 1/5 του όλου των βουλευτών. Προκειμένου να συσταθούν εξεταστικές επιτροπές για ζητήματα που ανάγονται στην εξωτερική πολιτική και την εθνική άμυνα, απαιτείται απόφαση της Βουλής που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμό των βουλευτών. Η Βουλή μπορεί να συνιστά δύο ανά κοινοβουλευτική περίοδο εξεταστικές επιτροπές, εφόσον η σχετική πρόταση 10 τουλάχιστον βουλευτών υπερψηφιστεί από τα 2/5 του συνόλου των βουλευτών, ανεξαρτήτως πλειοψηφίας. Τα σχετικά με τη συγκρότηση και τη λειτουργία των επιτροπών αυτών καθορίζονται από τον Κανονισμό της Βουλής».
7. Επιλογή μελών Ανεξάρτητων Αρχών από τα 3/5 της Διάσκεψης των Προέδρων, αντί 4/5 που ισχύει σήμερα άρθρο 101). Η διάταξη έλαβε 158 ψήφους. Καταψήφισαν 139 βουλευτές.
Η πρόταση της ΝΔ ορίζει ότι: «Νόμος ορίζει τα σχετικά με την επιλογή και την υπηρεσιακή κατάσταση του επιστημονικού και λοιπού προσωπικού της υπηρεσίας που οργανώνεται για την υποστήριξη της λειτουργίας κάθε ανεξάρτητης αρχής. Τα πρόσωπα που στελεχώνουν τις Ανεξάρτητες Αρχές πρέπει να έχουν τα ανάλογα προσόντα, όπως νόμος ορίζει. Η επιλογή τους γίνεται με απόφαση της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής. Η απόφαση λαμβάνεται με πλειοψηφία των τριών πέμπτων των μελών της. Η θητεία των μελών των Ανεξάρτητων Αρχών παρατείνεται έως το διορισμό νέων μελών. Τα σχετικά με τη διαδικασία επιλογής των μελών των Ανεξάρτητων Αρχών και της λειτουργίας και των αρμοδιοτήτων της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής ορίζονται από τον Κανονισμό της Βουλής».
8. Εγγύηση αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης για όλους (άρθρο 21). Η διάταξη έλαβε 190 ψήφους, 107 βουλευτές καταψήφισαν.
Η πρόταση της ΝΔ ορίζει ότι: «Η οικογένεια ως θεμέλιο της συντήρησης για προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του κράτους. Το Κράτος μεριμνά για τη διασφάλιση συνθηκών αξιοπρεπούς διαβίωσης όλων των πολιτών μέσω ενός συστήματος ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, όπως νόμος ορίζει».
9. Εξομοίωση των στρατιωτικών δικαστηρίων με τα πολιτικά (άρθρο 96). Η διάταξη έλαβε 189 ψήφους. Καταψήφισαν 139 βουλευτές
