Ασφαλιστικό : Οι τέσσερις μεγάλες ανατροπές για συντάξεις και εισφορές

Τέσσερις μεγάλες αλλαγές στο Ασφαλιστικό με αυξήσεις συντάξεων, μειώσεις εισφορών και αναδρομικά έρχονται το 2020 με το νομοσχέδιο το οποίο θα κατατεθεί στη Βουλή τον Ιανουάριο και θα εναρμονίζεται με τις πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ. Πρόκειται για την αλλαγή των συντελεστών αναπλήρωσης των συντάξεων, την αύξηση των επικουρικών και την αποσύνδεση των εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών – αγροτών και αυτοαπασχολουμένων από το εισόδημα, ενώ το δεύτερο εξάμηνο του 2020 θα ξεκινήσει η σταδιακή μείωση των εισφορών για τους μισθωτούς.

Οι αυξήσεις στις νέες κύριες και στις επικουρικές συντάξεις θα δοθούν αναδρομικά από τις 4 Οκτωβρίου 2019 και θα θα καταβληθούν αμέσως μετά την ψήφιση του νέου ασφαλιστικού νόμου τον Ιανουάριο του 2020.Ειδικότερα οι μεγάλες αλλαγές που προωθούνται με το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο είναι οι εξής:

Νέες συντάξεις
Ερχονται αυξήσεις στις συντάξεις για όσους έχουν πάνω από 30 συντάξιμα χρόνια μέσω της αλλαγής των ποσοστών αναπλήρωσης. Ως γνωστόν, ο νόμος Κατρούγκαλου, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ το 2016, δημιουργεί ανισότητες μεταξύ των ασφαλισμένων, πριμοδοτώντας όσους επιλέγουν να εισφοροδιαφεύγουν, καθώς δεν παρέχει κίνητρο ασφάλισης πέραν των 20 ετών.

Το στοιχείο της ανταποδοτικότητας μεταξύ παροχής και ετών ασφάλισης θα αντιμετωπιστεί με αναλογικότερους και δικαιότερους συντελεστές αναπλήρωσης. Ετσι στο τραπέζι βρίσκεται η επανεξέταση των βασικών ρυθμίσεων, κυρίως η αποκατάσταση της αναλογικότητας στις συντάξεις, με βελτιώσεις στα ποσοστά αναπλήρωσης πρωτίστως για όσους έχουν πάνω από 30 εργασίας, ώστε το τελικό ποσό σύνταξης να αντανακλά μια καλύτερη αναπλήρωση του μισθού. Tο σενάριο που επιλέγεται είναι να αυξηθούν οι σημερινοί συντελεστές του νόμου Κατρούγκαλου κατά 8%-10% μετά τα 30 έτη ασφάλισης, όπου και παρατηρούνται οι μεγαλύτερες μειώσεις συντάξεων ανεξαρτήτως μισθού, σε σχέση με τα ποσά συντάξεων πριν από τον νόμο 4387/2016. Η αύξηση θα είναι κλιμακωτή όσο αυξάνονται τα συντάξιμα έτη. Στο τραπέζι βρίσκεται και η αύξηση της εθνικής σύνταξης, πάντα για όσους έχουν πάνω από 30 έτη ασφάλισης. Οι αυξήσεις θα έχουν ισχύ από τις 4/10/2019, ημέρα δημοσίευσης της απόφασης του ΣτΕ.

Σήµερα η αναπλήρωση στη 15ετία µόνο για το τµήµα της ανταποδοτικής είναι στο 11,55%, στην 20ετία στο 15,87%, στην 25ετία στο 20,68%, στην 30ετία στο 26,37%, στην 35ετία στο 33,81% και στη 40ετία στο 42,80%. Για παράδειγµα, µε συντάξιµες αποδοχές 1.500 ευρώ και 39 χρόνια ασφάλισης, η ανταποδοτική σύνταξη σήµερα είναι 612 ευρώ. Με µια αύξηση της αναπλήρωσης κατά δύο ποσοστιαίες µονάδες η ανταποδοτική σύνταξη διαµορφώνεται περίπου στα 642 ευρώ.

Επικουρικές
Ερχονται αναδρομικές αυξήσεις έως 30% το νέο έτος για περισσότερους από 450.000 συνταξιούχους που εισπράττουν επικουρικές συντάξεις. Οι μεγάλοι κερδισμένοι θα είναι οι συνταξιούχοι του πρώην ΙΚΑ που είχαν και τις μεγαλύτερες περικοπές από τον ΣΥΡΙΖΑ (νόμος Κατρούγκαλου) καθώς και οι τραπεζοϋπάλληλοι. Την ημερομηνία που θα ψηφιστεί ο νέος ασφαλιστικός νόμος θα γίνει από το ΕΤΕΑΕΠ η τρέχουσα καταβολή των νέων αυξημένων επικουρικών και θα ακολουθήσει και η αναδρομική καταβολή (από 4/10/2019) χωρίς να απαιτείται η προσφυγή σε δικηγόρους και σε αγωγές.

Οι αυξήσεις όπως και τα αναδρομικά αφορούν αποκλειστικά και μόνο τις επικουρικές συντάξεις που είχαν υποστεί μείωση λόγω του ορίου των 1.300 ευρώ ως αθροίσματος κύριας και επικουρικής. Η λύση που επιλέγεται μετά την απόφαση του ΣτΕ οδηγεί σε μεσοσταθμική αύξηση ύψους 52,5 ευρώ τον μήνα για 465.112 συνταξιούχους. Κύκλοι του υπουργείου Εργασίας τόνιζαν ότι σημαντικότερες αυξήσεις θα εισπράξουν όσοι είχαν το μεγαλύτερο «ψαλίδι» το καλοκαίρι του 2016. Πρόκειται για 251.728 συνταξιούχους που έχασαν από την επικουρική τους έως και πάνω από 200 ευρώ τον μήνα. Οι περισσότεροι έχασαν από 100 ως 200 ευρώ τον μήνα, ένας στους πέντε έχασε 50-100 ευρώ, ενώ το 18% έχασε έως 20 ευρώ.

Ακολουθούν παραδείγματα αύξησης επικουρικής:
Συνταξιούχος με πρώην επικουρική σύνταξη 490 ευρώ και νυν 255 ευρώ αναμένεται να λάβει 76,5 ευρώ αύξηση ανά μήνα και 918 ανά έτος.
Συνταξιούχος ΤΕΑΥΕΚ (εμποροϋπάλληλος) έπαιρνε επικουρική προ επανυπολογισμού 450 ευρώ και μετά 234 ευρώ. Αναμένεται να πάρει 304,2 ευρώ (αύξηση 70,2 ευρώ) και συνολική αύξηση 842,4 ευρώ στη σύνταξή του τον χρόνο.
Συνταξιούχος ΙΚΑ έπαιρνε επικουρική προ επανυπολογισμού 275 ευρώ και μετά 136 ευρώ. Αναμένεται να πάρει 177 ευρώ και συνολική αύξηση 490 ευρώ στη σύνταξή του τον χρόνο.
Υπενθυμίζεται ότι το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο με την πρόσφατη απόφασή του «διέλυσε» όλο το σύστημα των επικουρικών που ψηφίστηκε το 2016. Εκρινε αντισυνταγματικό τον υπολογισμό τόσο των νέων επικουρικών συντάξεων με τον νόμο Κατρούγκαλου (με ποσοστό αναπλήρωσης 0,45% κατ’ έτος) όσο και τον επανυπολογισμό των παλαιών με βάση τον νέο τύπο.

Παράλληλα ακύρωσε τις περικοπές που εφαρμόστηκαν με βάσει το άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης. Για τον τρόπο υπολογισμού των νέων και επανυπολογισμού των παλαιών επικουρικών, αιτία της αντισυνταγματικότητας ήταν, κατά τους συμβούλους Επικρατείας, η έλλειψη αναλογιστικής μελέτης. Αντίθετα, για το «μαχαίρι» που έπεσε σε όσους εισέπρατταν πάνω από 1.300 ευρώ μεικτά, αιτία της ακύρωσης του νόμου ήταν η φιλοσοφία των περικοπών που βασίστηκαν στο ύψος της κύριας σύνταξης προκειμένου να κοπεί η επικουρική.

Η «θεραπεία» της αντισυνταγματικότητας του υπολογισμού των νέων επικουρικών εκτιμάται πως θα έρθει με αναλογιστική μελέτη, η οποία θα τεκμηριώνει τη βιωσιμότητα του επικουρικού υπερταμείου χωρίς τον «κόφτη» των 1.300 ευρώ.

Εισφορές μη μισθωτών
Θεσπίζεται νέο πλαίσιο για τις εισφορές των μη μισθωτών το οποίο θα είναι ιδιαίτερα απλό. Δεν θα είναι συνδεδεμένο με τα χρόνια και το εισόδημα, θα παρέχει ελευθερία και επαρκείς συντάξεις. Ειδικό πλαίσιο θα ισχύσει για τους αγρότες για τους οποίους επίσης οι εισφορές θα είναι αποσυνδεδεμένες από το εισόδημα. Με το νέο σύστημα οι εισφορές καθορίζουν πλέον τη σύνταξη. Ο κάθε ελεύθερος επαγγελµατίας ή αυτοαπασχολούμενος θα πρέπει να εξυπηρετεί έως το τέλος του έτους την κατηγορία εισφοράς (οι κατηγορίες θα είναι 7) στην οποία θα επιλέξει να ενταχθεί την 1η Ιανουαρίου. Οι άξονες του νέου συστήµατος θα είναι οι παρακάτω:

Αποσύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών από το εισόδηµα.
Αποσύνδεση από τα έτη ασφάλισης.
Αποσύνδεση από τον κατώτατο µισθό.
Ελευθερία επιλογών στον ασφαλισµένο.
Οι εισφορές θα εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδηµα.

Εισφορές μισθωτών
Το δεύτερο 6μηνο του 2020 ξεκινά η σταδιακή μείωση των εισφορών για τους μισθωτούς. Η μείωση των εισφορών θα αφορά μόνο τους μισθωτούς πλήρους απασχόλησης, δηλαδή περίπου 1,5 εκατομμύριο μισθωτούς. Οι εργοδότες δεν θα έχουν την ελάφρυνση αυτή για τους εργαζόμενους τους οποίους απασχολούν με καθεστώς μερικής απασχόλησης.

Η μείωση του μη μισθολογικού κόστους, η οποία σωρευτικά θα φτάσει τις 5 ποσοστιαίες μονάδες μέχρι και το 2023, προβλέπεται να ξεκινήσει από 1η Ιουλίου του 2020 και να ολοκληρωθεί σε 4 φάσεις. Το πρώτο βήμα θα γίνει το 2020 καθώς η αφαίρεση 0,9 ποσοστιαίων μονάδων από τον όγκο των ασφαλιστικών εισφορών εργοδότη και εργαζομένου, που σήμερα φτάνουν αθροιστικά στο 40,56%, μεταφράζεται σε ελάφρυνση 2,21% του μη μισθολογικού κόστους που αφορά την ασφάλιση.

Για τους χαμηλόμισθους, η ελάφρυνση θα είναι συνολικά μεγαλύτερη, καθώς αναμένεται να πέσουν και οι φορολογικοί συντελεστές στο 9% από 22% για ετήσια εισοδήματα έως 10.000 ευρώ.