Ο Μάριο Ντράγκι θα περάσει στην ιστορία ως ο διοικητής της ΕΚΤ που ανέλαβε την ευθύνη να σώσει το οικοδόμημα της ευρωζώνης με το κάνει «ό,τι χρειαστεί». Τώρα στο τέλος της οκτάχρονης θητείας του στο τιμόνι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζες αποφάσισε να υπενθυμίσει αυτό το στίγμα του “whatever it takes”, αποφασίζοντας μείωση επιτοκίων και παράταση του προγράμματος της ποσοτικής χαλάρωσης, αλλά και καλώντας σε τις κυβερνήσεις να πάρουν συνολικότερες πολιτικές πρωτοβουλίες.
Μικρή σημασία έχει ότι η μείωση ήταν δέκα μονάδες, μικρότερη από τις 20 που περίμεναν οι αγορές, ή ότι τα 20 δισεκατομμύρια ευρώ το μήνα σε αγορές τίτλων στο πλαίσιο του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο ποσό (αν και σε αυτό πρέπει να προστεθούν τα ποσά από την επανεπένδυση σε τίτλους των ομολόγων που ήδη έχει στην κατοχή της η ΕΚΤ, αλλά και τα μέτρα διευκόλυνσης των τραπεζών). Το βασικό ήταν ότι πάρθηκαν αυτές οι αποφάσεις
Το διπλό μήνυμα του Ντράγκι
Όμως, ο Ντράγκι στην πραγματικότητα έστειλε ένα διπλό μήνυμα.
Από τη μια, υπογράμμισε ότι κόντρα τις επιδιώξεις του μπλοκ των «σκληρών» κεντρικών τραπεζιτών με επικεφαλής τον Γερμανό κεντρικό τραπεζίτη Γενς Βαίντμαν, η ΕΚΤ επιμένει στο να προσπαθεί να αντιμετωπίσει τον αποπληθωρισμό και να τροφοδοτήσει με ρευστότητα το τραπεζικό σύστημα.Από την άλλη, έστειλε μια προειδοποίηση στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αλλά και προς τα νέα ευρωπαϊκά όργανα λήψης αποφάσεων ότι μπροστά στην επερχόμενη ύφεση χρειάζεται να υπάρξουν μέτρα και πρωτοβουλίες που να μην αφορούν μόνο τη νομισματική πολιτική να τολμούν να αγγίζουν και το ιδιότυπο «άβατο» της δημοσιονομικής πολιτικής.
Αντίδραση του Ντόναλντ Τραμπ
Τη σημασία των κινήσεων του κ. Ντράγκι φάνηκε να αντιλαμβάνεται ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ο οποίος σχολίασε αναλόγως στο tweeter ότι η ΕΚΤ κινείται γρήγορα και καταφέρνει να υποτιμήσει το ευρώ έναντι του δολαρίου, την ίδια ώρα που η Fed «κάθεται, κάθεται και κάθεται» αναφερόμενος στην αντιπαράθεσή του με την αμερικανική ομοσπονδιακή τράπεζα που μέχρι στιγμής αντιστέκεται στις εκκλήσεις του αμερικανού προέδρου για μια πιο επιθετική πολιτική μείωσης των επιτοκίων.
Οι πρωτοβουλίες της ΕΚΤ και το φάσμα της ύφεσης
Οι πρωτοβουλίες του επικεφαλής της ΕΚΤ δεν είναι άσχετες με τα σημάδια επιδείνωσης του οικονομικού κλίματος στην ευρωζώνη και την προοπτική να εισέλθει την επόμενη χρονιά σε τροχιά ύφεσης.
Η βιομηχανική παραγωγή στην Ευρώπη υποχώρησε, η Γερμανία είναι στα πρόθυρα της ύφεσης. Ήδη η ΕΚΤ διόρθωσε προς τα κάτω την εκτίμησή της για την ανάπτυξη στην Ευρωζώνη το 2019 από 1,2% σε 1,1% και για το 2020 από 1,4% σε 1,2%. Προς τα κάτω αναθεώρησε και τις εκτιμήσεις για τον πληθωρισμό: 1,2% για το 2019 και 1% για το 2020, σημάδι επίσης μιας οικονομίας σε επιβράδυνση.
Ο Ντράγκι θέτει ζήτημα συνολικότερης αλλαγής πολιτικής
Ωστόσο, ο Ντράγκι θέλησε επίσης να κάνει σαφές ότι η δεν αρκεί μόνο η νομισματική πολιτική. Υπογράμμισε ότι για να αποκομίσουν τα κράτη τα οφέλη από τις αποφάσεις νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ θα πρέπει να εξετάσουν και άλλες τομείς πολιτικής. Χρειάζεται να τονωθεί η συνολική ζήτηση να υπάρξουν μεταρρυθμίσεις που να ενισχύσουν την παραγωγικότητα και να μειώσουν τη δομική ανεργία. Το κλειδί όμως ήταν η αναφορά ότι οι χώρες με δημοσιονομικό χώρο θα πρέπει να πράξουν ανάλογα.Ουσιαστικά με αυτό τον τρόπο κάλεσε σε χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής, πετώντας το γάντι ουσιαστικά και προς τη γερμανική αλλά και άλλες κυβερνήσεις που επιμένουν ότι δεν χρειάζονται ούτε αλλαγές ούτε προγράμματα τόνωσης της οικονομίας παρά την επιβράδυνση.
Και βέβαια με αυτόν τον τρόπο προετοίμασε το έδαφος και για τη διάδοχο του Κριστίν Λαγκάρντ που σε μεγάλο βαθμό έχει εκφράσει ανάλογους προβληματισμούς για την πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας και η οποία θα αναλάβει την ηγεσία μιας ΕΚΤ που θα έχει ένα σε εξέλιξη πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα
Όλες αυτές οι εξελίξεις μπορούν να έχουν και μια ιδιαίτερη σημασία για την Ελλάδα. Το πιο βασικό είναι αυτή τη φορά με την Ελλάδα εκτός προγράμματος και κρίσιμους οικονομικούς δείκτες όπως το κόστος δανεισμού από τις αγορές να είναι σε σημαντική υποχώρηση, είναι πιθανό η Ελλάδα να κριθεί επιλέξιμη για το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Αυτό θα έχει μεγάλη σημασία γιατί θα συμβάλει στην αντιμετώπιση του προβλήματος της ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα, κάτι που με τη σειρά του θα μπορούσε να οδηγήσει σε μερική αποκατάσταση των χρηματοδοτικών ροών προς τις ελληνικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.
Σε μια τέτοια περίπτωση η συνολικότερη συνθήκη για την ελληνική οικονομία διαμορφώνεται κάπως καλύτερη γιατί θα αντιμετωπιστεί και το ζήτημα της χρηματοδότησης, ακόμη και εάν το τρέχον πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης δεν θα έχει την ίδια κλίμακα.
Επιπλέον, ούτως ή άλλως για την ελληνική οικονομία έχει σημασία και κάθε άνοιγμα της συζήτησης για την αναθεώρηση – δηλαδή τη χαλάρωση – του δημοσιονομικού πλαισίου σε μια λογική αντιμετώπισης της επερχόμενης ύφεσης, ιδίως σε μια περίοδο που είναι ανοιχτό επί της ουσίας (έστω και εάν τυπικά η συζήτηση θα έχει μεταφερθεί για το 2020) το ζήτημα της μείωσης των υπέρογκων πρωτογενών πλεονασμάτων που συμφωνήθηκαν στο τέλος του «ελληνικού προγράμματος».
