Όταν η παράδοση συμπράττει με την επιστήμη, τα αποτελέσματα μπορούν να είναι μοναδικά.
Βασισμένοι σε αυτή τη λογική και με στόχο αφενός μεν να δώσουν και πάλι ζωή στο αιολικό πάρκο του Οροπεδίου Λασιθίου και αφετέρου, αυτό να αποτελέσει αφορμή, προκειμένου να αποκτήσουν και πάλι ζωή τα χωριά της περιοχής, ο δήμος Οροπεδίου Λασιθίου και το Εργαστήριο Αιολικής Ενέργειας του ΤΕΙ Κρήτης, από το 2014 επιχειρούν να διαμορφώσουν, όχι μόνο την αναβίωση του αιολικού πάρκου, αλλά μια πρακτική που θα είναι βιώσιμη και για το μέλλον.
Το εγχείρημα στηρίζεται στην πρόταση που έκανε το 2014 ο δήμος, προς τον Δημήτρη Χρηστάκη, καθηγητή του ΤΕΙ Κρήτης για τη δημιουργία ενός ανεμόμυλου που οπτικά θα είναι πιστό αντίγραφο του παραδοσιακού, ο οποίος θα παράγει ενέργεια, με απώτερο μάλιστα στόχο, την τοποθέτηση σε όλο το εύρος του Οροπεδίου τέτοιων ανεμόμυλων, οι οποίοι θα εξασφαλίσουν ενεργειακή αυτονομία.
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Οροπεδίου Λασιθίου Γιάννης Στεφανάκης εξήγησε ότι η πρόταση για τον ανεμόμυλο που θα παράγει ενέργεια θα είναι αντίγραφο του παραδοσιακού που εμφανίστηκε στην περιοχή στα τέλη του 1800.
«Όραμά μας είναι η αποκατάσταση του αιολικού πάρκου και της εικόνας που είχε κάποτε το Οροπέδιο, με βιώσιμο όμως χαρακτήρα και για το μέλλον».
Όπως είχε αναφέρει σε παλαιότερη συνέντευξή του ο κ. Στεφανάκης «Στο Οροπέδιο Λασιθίου λειτουργούσε το αρχαιότερο αιολικό πάρκο του κόσμου.
Στα μέσα του 20ού αιώνα είχαν εγκατασταθεί χιλιάδες παραδοσιακοί ανεμόμυλοι συνολικής ισχύος 5 mw, προοριζόμενοι σχεδόν αποκλειστικά για άντληση υπόγειων αποθεμάτων νερού και άρδευση των καλλιεργειών.
Στη δεκαετία του ’70 λειτουργούσαν 12.000 ανεμόμυλοι, οι οποίοι μειώθηκαν στους 8.000 τη δεκαετία του ’80, στους 1.500 περίπου τη δεκαετία του ’90 και με την πτώση να είναι κάθετη το 2000, καθώς οι ανεμόμυλοι δεν ξεπερνούσαν τους 150!».
Ο «Σπιρτοκούτης»… Εφευρέτης του πρώτου ανεμόμυλου
Εφευρέτης του πρώτου ξύλινου ανεμόμυλου ήταν ο ξυλουργός Εμμανουήλ Παπαδάκης από το Ψυχρό, γνωστός και ως «Σπιρτοκούτης» ο οποίος συνδύασε τον κινητικό μηχανισμό του με την κλασική αναρροφητική αντλία, διαμορφώνοντας την πρώτη ανεμοκίνητη αντλία, αναφέρει το neakriti.gr. Οι πρώτοι αντλητικοί ανεμόμυλοι βασίζονταν στην τεχνογνωσία των ανεμόμυλων για τη μετατροπή της κινητικής ενέργειας του ανέμου σε μηχανική, ήταν κτιστοί και λειτουργούσαν σε μία κατεύθυνση του αέρα (μονόκαιροι).
Ο «Σπιρτοκούτης» ήταν αυτός που εισήγαγε το βοηθητικό μηχανισμό περιστροφής του άξονα του μύλου προς την κατεύθυνση του ανέμου. Ο εκσυγχρονισμός και η εξέλιξή του στη σημερινή μορφή οφείλεται σ’ ένα μαθητή του «Σπιρτοκούτη», τον Στέφανο Μαρκάκη από το χωριό Φαρσάρω, γνωστό και ως Μαρκοστεφανή.
Οι καινοτομίες που εισήγαγε ήταν πολλές. Αντικατέστησε τον κτιστό πέτρινο σκελετό με σιδερένια κατασκευή, προσέθεσε το «τιμόνι», την τριγωνική επιφάνεια από λεπτή λαμαρίνα στην ουρά του μύλου, η οποία τον διατηρούσε σταθερά προς την κατεύθυνση του ανέμου και, τέλος, βελτίωσε την αναρροφητική αντλία.
Με προίκα 500.000 ευρώ
«Οι παραδοσιακοί ανεμόμυλοι, υπήρξαν έμπνευση του Μανώλη Παπαδάκη, ο οποίος επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αποφάσισε, επιστρέφοντας στα 16 του χρόνια από την Αθήνα που πήγε για να μάθει την τέχνη του μαραγκού, να δημιουργήσει τον λασιθιώτικο ανεμόμυλο» λέει ο καθηγητής του ΤΕΙ Κρήτης κ. Χρηστάκης «δημιουργώντας όπως αποδείχθηκε ένα εργαλείο με το οποίο κατάφεραν να αυξήσουν την παραγωγή τους οι αγρότες της περιοχής».
Μέχρι στιγμής στο Εργαστήριο του ΤΕΙ Κρήτης, έχει επιτευχθεί να λειτουργήσει η πρώτη μονάδα, ενώ ο ανεμόμυλος έχει πιστοποιηθεί: «Ήδη έχουμε δεσμεύσει στην Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση που μετέχει ο δήμος Οροπεδίου 250 χιλιάδες ευρώ για το αιολικό πάρκο και 70 χιλιάδες ευρώ για πιλοτικά προγράμματα για ανεμόμυλους.»
» Αν προσθέσουμε την χρηματοδότηση από την περιφέρεια, υπολογίζουμε ότι ξεκινάμε με 500 χιλιάδες ευρώ» εξήγησε ο κ. Στεφανάκης που επισήμανε ότι υπάρχει ήδη και το νομικό πλαίσιο για ενεργειακές κοινότητες.
«Έχουμε εδώ και καιρό κάνει επαφές. Μάλιστα από την διεύθυνση άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού έχουν δεχθεί την εξέλιξη του ανεμόμυλου από αντλητικό σε ενεργειακό, ενώ ήδη οι επαφές τόσο με τον περιφερειάρχη Κρήτης, όσο και με υπουργούς, αλλά και τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, τον κ. Δραγασάκη, μας δίνουν την ελπίδα ότι το όραμά μας, δεν απέχει πολύ από την υλοποίησή του» σημείωσε μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος της περιοχής.
Πάντως σε πρώτη φάση αυτό που επιχειρείται είναι, η πιλοτική εφαρμογή που θα καλύπτει τις ανάγκες φωτισμού στα δημοτικά καταστήματα, προκειμένου να υπάρξει ακριβής καταγραφή του πώς μπορεί πρακτικά να εφαρμοστεί το σχέδιο και αμέσως μετά, εφόσον η κοινωνία του Οροπεδίου το αγκαλιάσει: «Να μπορέσουμε, εκτός από το να διασφαλίσουμε ενεργειακή αυτονομία στην περιοχή μας, να επαναφέρουμε την παραδοσιακή εικόνα που έχουμε όλοι στο μυαλό μας για το Οροπέδιο» δήλωσε ο κ. Στεφανάκης.
«Η πολιτεία» πρόσθεσε «πρέπει να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Άλλωστε πολιτισμός δεν είναι μόνο τα γλέντια. Θα είναι σπουδαίο να αφήσουμε πίσω μας ένα τέτοιο έργο που αν μη τι άλλο είναι τόσο στενά δεμένο με τον πολιτισμό».
Όπως εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Χρηστάκης: «Το Οροπέδιο προσφέρει τις ιδανικές οικονομικοτεχνολογικοκλιματολιγικές συνθήκες για ένα δίκτυο με τέτοιες μηχανές, που θα αλληλοϋποστηρίζονται.»
